РэформыПРАЕКТ РЭФОРМЫ ФОНДАВАГА РЫНКУ БЕЛАРУСІ

АРГАНІЗАЦЫЯ, АДКАЗНАЯ ЗА РАСПРАЦОЎКУ РЭФОРМЫ:

Рух За Свабоду.

 

КАРОТКАЕ АПІСАННЕ

Рынак каштоўных папер у сучасным свеце з’яўляецца неад’емнай часткай фінансавага сектара ў эканоміцы, здольнай трансфармаваць зберажэнні ў інвестыцыі. На гэты момант заканадаўства для рынку каштоўных папер у Беларусі ўдасканальваецца маруднымі тэмпамі. Існуючая сістэма мае шэраг недахопаў, якія стрымліваюць развіццё рынку і прыцягненне інвестыцый. Каб фондавы рынак у Беларусі стаў эфектыўным механізмам абароту каштоўных папер і з’яўляўся эфектыўнай структурай, неабходна ажыццявіць шэраг пераўтварэнняў, такіх як прыватызацыя дзяржаўнай уласнасці, лібералізацыя і спрашчэнне аперацый з каштоўнымі паперамі, абарона правоў прыватных інвестараў. Рэформа фондавага рынку дасць магчымасць умацаваць фінансавую сістэму Беларусі, зрабіць яе больш устойлівай і надзейнай.

 

ПРАБЛЕМЫ, НА ВЫРАШЭННЕ ЯКІХ НАКІРАВАНА РЭФОРМА

Паводле дадзеных інтэрнэт-рэсурсу theglobaleconomy.com капіталізацыя фондавага рынку Беларусі ў працэнтах да ВУП складае 3,38%, у той час як сярэдні паказчык з 74 даследаваных краін складае 76,15%, найбольшы ў Ганконгу – 1273,22%, найменьшы у Арменіі – 1,29%. Адзначаныя лічбы яскрава сведчаць, што замест рэальнага фондавага рынку ў Беларусі існуе своеасаблівы механізм, які рэгулюе працэсы абарачэння каштоўных папер. Паколькі маштабы біржавых здзелак невялікія, дзейнасць валютнага рынку і рынку каштоўных папер выконваюцца на адной біржавой пляцоўцы. Усе фондавыя здзелкі з каштоўнымі паперамі ажыццяўляюцца праз ААТ “Беларуская валютна-фондавая біржа”. Аднак з-за недастатковага развіцця фондавага рынку і вузкага асартыменту каштоўных папер фондавая секцыя застаецца нізка актыўнай. Сайт Беларускай валютна-фондавай біржы не дае поўнага прадстаўлення і інфармацыі аб тым, што адбываецца на біржы. Радавы інвестар не мае магчымасці на бязвыплатнай аснове азнаёміцца ​​з здзелкамі, праведзенымі за бягучы перыяд.

 

Прычыны, якія перашкаджаюць развіццю рынку каштоўных папер

1. Недастатковая празрыстасць і адкрытасць фондавага рынку, што цягне за сабой нізкую капіталізацыю і ліквіднасць і, як следства, абмяжоўвае яго прывабнасць для фундатараў. Гэта абцяжарвае доступ да інфармацыі для інвестараў і можа ствараць умовы для карупцыі і маніпуляцый.
2. Перавага дзяржаўнага сектара ў эканоміцы, з прычыны чаго кампаніі не могуць самастойна прымаць рашэнні. Дзяржава ахоплівае як стратэгічныя галіны эканомікі, так і значную частку галін, якія вырабляюць тавары паўсядзённага попыту.
3. Нізкая ліквіднасць рынку. Паперы, якімі гандлююць на біржы, у большасці сваёй з’яўляюцца не ліквіднымі ў выніку нізкай прапановы каштоўных папер, высокага ўзроўню інфляцыі беларускага рубля, высокіх інфляцыйных і дэвальвацыйных чаканняў, якія з’яўляюцца асноўнымі стрымліваючымі фактарамі росту ліквіднасці каштоўных папер.
4. Тармажэнне прыватызацыі і свабоднага абарачэння акцый, як вынік недаверу да рынкавай эканомікі.
5. Абмежаванне статусу фондавай біржы як незалежнай самарэгулюемай арганізацыі не дазваляе свабодна перамяшчацца капіталу, мінімізуе доступ фізічных асоб да інструментаў рынку каштоўных папер, ускладняе выхад невялікіх кампаній на рынак каштоўных папер. Нягледзячы на ​​тое, што доступ да фондавага рынку ёсць у шырокага кола асоб, рэальны ўдзел насельніцтва ў таргах невялікі. Гэта звязана як з нізкім узроўнем фінансавай пісьменнасці, так і з недахопам даверу да рынку.
6. Малая разнастайнасць каштоўных папер і адносная замкнёнасць да знешняга свету. У асноўным на біржы прадстаўлены акцыі буйных дзяржаўных прадпрыемстваў, а таксама аблігацыі. Малая колькасць прыватных кампаній, якія жадаюць размясціць свае акцыі на біржы, абмяжоўвае магчымасці інвестараў.
7. Адсутнасць рынкавых каціровак акцый і іншых каштоўных папер з-за існуючых нарматыўных абмежаванняў і невялікіх аб’ёмаў таргоў. На рынку назіраецца высокая канцэнтрацыя ўласнасці ў руках асобных інвестараў або груп, што можа прыводзіць да маніпулявання коштамі і скажэнні рынкавай сітуацыі.
8. Існаванне стрымліваючай развіццё рынку акцый прававой нормы, якая замацоўвае права першаснага выкупу акцый за выканкамамі. Цяпер выканаўчыя камітэты могуць па розных прычынах самастойна скарыстацца правам выкупу акцый, не даючы магчымасці інвестарам выйсці на рынак.

 

АСНОЎНЫЯ МЭТЫ/ЗАДАЧЫ РЭФОРМЫ

Рэформа фондавага рынку ў Беларусі накіравана на павышэнне яго эфектыўнасці, павелічэнне аб’ёмаў таргоў, прыцягненне інвестыцый і ўмацаванне даверу да рынку. Асноўныя мэты ўключаюць развіццё інфраструктуры рынку, удасканаленне заканадаўства, павышэнне празрыстасці і забеспячэнне абароны інвестараў, а таксама пашырэнне кола ўдзельнікаў і інструментаў.

Асноўнымі мэтамі і задачамі рэформы з’яўляюцца:

1. Развіццё інфраструктуры. Стварэнне сучаснай і надзейнай інфраструктуры фондавага рынку, у тым ліку электронныя гандлёвыя платформы, сістэмы разлікаў і дэпазітарнага ўліку.
2. Удасканаленне заканадаўства. Прывядзенне нарматыўнай базы ў адпаведнасць з міжнароднымі стандартамі, спрашчэнне працэдур рэгістрацыі і выпуску каштоўных папер, а таксама павышэнне адказнасці ўдзельнікаў рынку.
3. Павышэнне празрыстасці. Забеспячэнне большай адкрытасці і даступнасці інфармацыі аб дзейнасці эмітэнтаў, удзельнікаў рынку і аперацыях, якія праводзяцца.
4. Абарона інвестараў. Укараненне механізмаў абароны правоў інвестараў, уключаючы механізмы кампенсацыі ўрону, прычыненага нядобрасумленнымі дзеяннямі ўдзельнікаў рынку.
5. Пашырэнне круга ўдзельнікаў. Прыцягненне большай колькасці інстытуцыйных і рознічных інвестараў, а таксама пашырэнне спісу эмітэнтаў, у тым ліку за кошт малых і сярэдніх прадпрыемстваў.
6. Дыверсіфікацыя інструментаў. Пашырэнне спектру гандлюемых фінансавых інструментаў, уключаючы акцыі, аблігацыі, дэрыватывы і інш.
7. Павышэнне ліквіднасці. Забеспячэнне магчымасці хутка купляць і прадаваць каштоўныя паперы па справядлівым рынкавым кошце.
8. Прыцягненне інвестыцый. Стварэнне ўмоў для прыцягнення як унутраных, так і замежных інвестыцый у рэальны сектар эканомікі.

 

КРОКІ ПА РЭАЛІЗАЦЫІ РЭФОРМЫ

Рэалізацыя рэформы фондавага рынку ў Беларусі патрабуе комплекснага падыходу, які ўключае ўдасканаленне нарматыўна-прававой базы, развіццё інфраструктуры, павышэнне фінансавай пісьменнасці насельніцтва, правядзенне прыватызацыі дзяржаўнага сектара і прыцягненне замежных інвестыцый.

Асноўныя крокі, якія неабходна зрабіць:

1. Удасканаленне заканадаўства і нарматыўнай базы:

– Прыняцце новага заканадаўства аб рынку каштоўных папер. Неабходна распрацаваць і прыняць новы закон, які ўлічвае сучасныя тэндэнцыі развіцця фондавага рынку і міжнародныя стандарты.

– Зняцце бар’ераў у прыватызацыі. Перагляд і ўзмацненне прыватызацыі дзяржуласнасці разам з ураўнаваннем форм уласнасці ў заканадаўстве будзе садзейнічаць актывізацыі рынкавай капіталізацыі кампаній.

– Спрашчэнне працэдуры эмісіі і абарачэння каштоўных папер. Скарачэнне бюракратычных бар’ераў і спрашчэнне працэдур дасць магчымасць зрабіць рынак больш прывабным для эмітэнтаў і інвестараў.

– Узмацненне абароны правоў інвестараў. Укараненне механізмаў, якія забяспечваюць надзейную абарону правоў інвестараў, павысіць давер да рынку і будзе садзейнічаць прытоку капіталу.

– Распрацоўка механізмаў рэгулявання дзейнасці прафесійных удзельнікаў рынку. Дакладнае вызначэнне правілаў гульні для брокераў, дылераў, кіраўнікоў кампаній і іншых удзельнікаў рынку павысіць празрыстасць і стабільнасць рынку.

2. Развіццё інфраструктуры фондавага рынку:

– Мадэрнізацыя біржы і клірынгавых сістэм. Стварэнне ўмоў для самастойнага функцыянаванне па прыкладзе заходніх біржаў. Укараненне сучасных тэхналогій, павышэнне хуткасці і надзейнасці аперацый на біржы, а таксама развіццё сучасных клірынгавых сістэм значна павысіць эфектыўнасць рынку.

– Развіццё дэпазітарнай сістэмы. Забеспячэнне надзейнага захоўвання каштоўных папер і аператыўнае правядзенне разлікаў – ключавы фактар ​​для паспяховага функцыянавання фондавага рынку.

– Стварэнне біржавых індэксаў. Распрацоўка і ўкараненне біржавых індэксаў, якія адлюстроўвалі б стан фондавага рынку Беларусі.

– Павышэнне празрыстасці інфармацыі аб эмітэнтах. Абавязковая публікацыя эмітэнтамі інфармацыі аб сваёй дзейнасці, фінансавых выніках і рызыках.

– Развіццё інфармацыйных тэхналогій. Укараненне сучасных інфармацыйных тэхналогій для прадастаўлення інфармацыі аб рынку, каціроўках, аналітычных аглядах і іншай неабходнай інфармацыі павысіць празрыстасць і даступнасць рынку.

3. Павышэнне фінансавай пісьменнасці насельніцтва:

– Укараненне праграм фінансавай адукацыі. Навучанне насельніцтва асновам інвеставання, рабоце на фондавым рынку і кіраванню асабістымі фінансамі дапаможа сфарміраваць шырокую базу інвестараў.

– Правядзенне інфармацыйных кампаній. Тлумачэнне пераваг інвеставання ў каштоўныя паперы і асвятленне магчымасцяў, якія прадстаўляюцца фондавым рынкам, дапаможа прыцягнуць новых інвестараў.

4. Прыцягненне замежных інвестыцый:

– Удзел у міжнародных фінансавых арганізацыях. Уступленне ў міжнародныя фінансавыя арганізацыі і ўдзел у міжнародных праектах дасць магчымасць прыцягнуць замежных інвестараў і павысіць давер да рынку.

– Стварэнне прывабных умоў для замежных інвестараў. Прадастаўленне падатковых ільгот і іншых прэферэнцый для замежных інвестараў можа стаць стымулам для прытоку капіталу на рынак.

– Прасоўванне інвестыцыйнага патэнцыялу Беларусі на міжнародных рынках. Актыўны ўдзел у міжнародных выставах і канферэнцыях, правядзенне прэзентацый інвестыцыйнага патэнцыялу Беларусі дасць магчымасць прыцягнуць увагу замежных інвестараў.

5. Стымуляванне развіцця карпаратыўнага сектара:

– Падтрымка выхаду кампаній на IPO. Стымуляванне кампаній да выхаду на фондавы рынак праз прадастаўленне кансультацыйнай падтрымкі і фінансавых інструментаў дасць магчымасць пашырыць выбар інвестыцыйных інструментаў для інвестараў.

– Развіццё рынку аблігацый. Папулярызацыя выпуску карпаратыўных аблігацый, як інструмент фінансавання дзейнасці кампаній, пашырыць магчымасці для інвеставання і прыцягнення капіталу.

– Павышэнне карпаратыўнага кіравання. Укараненне прынцыпаў карпаратыўнага кіравання на прадпрыемствах павысіць празрыстасць і прывабнасць беларускіх кампаній для інвестараў.

Рэалізацыя гэтых крокаў дасць магчымасць стварыць эфектыўны, празрысты і надзейны фондавы рынак у Беларусі, які стане важным інструментам для прыцягнення інвестыцый і эканамічнага развіцця краіны.

У цэлым, рэформа фондавага рынку Беларусі – гэта складаная, але неабходная задача. Яна патрабуе комплекснага падыходу і актыўнага ўдзелу дзяржавы, прафесійнай супольнасці і фундатараў.

 

ОРГАНЫ, ЯКІЯ ПРЫМАЮЦЬ РАШЭННІ

Парламент

Міністэрства фінансаў Рэспублікі Беларусь

Камітэт па каштоўных паперах Міністэрства фінансаў.