Арганізацыя, адказная за распрацоўку
Рух “За свабоду”.
Кароткае апісанне
Органы тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання, як элемент сістэмы мясцовага самакіравання, павінны мець дакладнае і зразумелае прававое рэгуляванне і надаваць ініцыятыўным грамадзянам магчымасці для самастойнага вырашэння пытанняў мясцовага значэння.
Праектам рэформы прадугледжваецца распрацоўка празрыстых і рэалістычных працэдур стварэння органаў тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання, вызначэнне кола іх паўнамоцтваў і магчымасцей, крыніц фінансавання і парадку ўзаемадзеяння з органамі мясцовага самакіравання.
Прадугледжваецца стварэнне калектыўных органаў тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання і аднаасобных – стараста (далей – ОТГС). Іх дзейнасць абмяжоўваецца вызначанай тэрыторыяй і мэтамі паляпшэння якасці жыцця на дадзенай тэрыторыі.
Праблемы, на вырашэнне якіх накіравана рэформа
Органы тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання, як адна з форм ажыццяўлення мясцовага самакіравання, замацаваны ў арт. 117 Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь, а асноўныя палажэнні аб іх стварэнні і дзейнасці адлюстраваны ў Законе аб мясцовым кіраванні і самакіраванні. Парадак абрання сябраў ОТГС выкладзены ў Законе “Аб рэспубліканскіх і мясцовых сходах”. Акрамя таго, на ўзроўні абласных Cаветаў дэпутатаў і Мінгарсавета прыняты Прыкладныя палажэнні аб органах тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання.
Аднак, нягледзячы на багатую нарматыўную базу, вельмі многія функцыі ОТГС застаюцца намінальнымі, а магчымасці грамадзян прыняць удзел у іх працы абмежаваны з-за адсутнасці зацікаўленасці з боку органаў кіравання ў праяве ініцыятывы знізу. Таму працэдура стварэння ОТГС залішне забюракратызаваная і практычна нерэалізуемая без падтрымкі мясцовых адміністрацый. Гэтым карыстаецца ўлада, ствараючы без уцягвання ў працэс грамадзян “нябачныя” ОТГС, каб заняць нішу пры наяўнасці на тэрыторыі актыўнай лакальнай ініцыятыўнай групы. Як правіла, такія ОТГС ствараюцца ўладай на шырокіх тэрыторыях у межах абслугоўвання арганізацый, якія ажыццяўляюць эксплуатацыю жыллёвага фонду і прадстаўляюць жыллёва-камунальныя паслугі. У іх склад уваходзяць прадстаўнікі ЖКГ, ветэранскіх арганізацый, работнікі сярэдніх і вышэйшых навучальных устаноў, пенсіянеры, работнікі ЖЭУ, матывацыя ў якіх да арганізацыі эфектыўнай работы ОТГС адсутнічае. Выйсці на камунікацыю з такімі структурамі і прыняць удзел у іх працы бывае дастаткова праблематычна.
Як следства, грамадзяне адхіленыя ад магчымасці ўдзелу ў рэалізацыі мясцовага самакіравання з дапамогай такой формы як ОТГС, што негатыўна адбіваецца на фармаванні і развіцці мясцовых супольнасцяў і не спрыяе паляпшэнню якасці асяроддзя пражывання.
Асноўныя мэты/задачы рэформы
Мэтамі рэформы тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання з’яўляецца стварэнне ўмоў для выказвання тэрытарыяльнай супольнасцю грамадзян сваёй думкі па пытаннях мясцовага значэння і ўсталяванне ёй партнёрскіх узаемаадносін з мясцовымі органамі ўлады для эфектыўнага развіцця адпаведнай тэрыторыі і рэалізацыі мясцовых грамадзянскіх ініцыятыў.
Задачы рэформы органаў тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання:
- Садзейнічанне ў рэалізацыі правоў, свабод і законных інтарэсаў грамадзян
- Уцягванне грамадзян у вырашэнне пытанняў лакальнага значэння і ўдзел у рэалізацыі мясцовага самакіравання.
- Вызначэнне паўнамоцтваў і кампетэнцыі ОТГС у межах сваёй тэрыторыі.
- Стварэнне простай і даступнай працэдуры падрыхтоўкі і правядзення ўстаноўчага сходу.
- Надзяленне ОТГС матэрыяльнай базай для рашэння ўскладзеных задач.
- Вызначэнне парадку ўзаемадзеяння з органамі мясцовага самакіравання.
Крокі па рэалізацыі рэформы
Для паспяховага ўкаранення ОТГС неабходна:
- Замацаваць задачы ОТГС, якімі з’яўляюцца:
– вывучэнне, аналіз і ўлік меркавання грамадзян па пытаннях эканамічнага і сацыяльнага развіцця, аховы навакольнага асяроддзя і рацыянальнага выкарыстання прыродных рэсурсаў;
– уцягванне грамадзян у вырашэнне пытанняў паляпшэння захаванасці, эксплуатацыі, рамонту, добраўпарадкавання жылых дамоў і прыдамавых тэрыторый;
– удзел у мерапрыемствах па сацыяльнай падтрымцы сем’яў і розных катэгорый грамадзян, якія маюць патрэбу ў такой падтрымцы (дзяцей, моладзі, пажылых людзей, інвалідаў і іншых);
– садзейнічанне ў арганізацыі вольнага часу грамадзян;
– садзейнічанне дабрачыннасці;
– садзейнічанне адраджэнню і захаванню культурных каштоўнасцей, нацыянальных звычаяў і традыцый, развіццю мастацкай і тэхнічнай творчасці;
– садзейнічанне ў вырашэнні іншых пытанняў мясцовага значэння.
Для вырашэння пастаўленых задач ОТГС надзяляюцца адпаведнымі паўнамоцтвамі. Мясцовая Рада можа дэлегаваць ОТГС іншыя паўнамоцтвы, якія павінны быць забяспечаны фінансавымі і іншымі рэсурсамі, неабходнымі для іх рэалізацыі.
- На ўзроўні нарматыўна-прававых актаў апісаць і прыняць рэгламенты рэалізацыі задач ОТГС. Кіраўнік ОТГС павінен бачыць і разумець, якія дзеянні неабходна распачаць для рэалізацыі канкрэтнай задачы.
- Адвязаць ОТГС ад тэрыторый ЖЭСаў і даць магчымасць ініцыятарам стварэння ОТГС самастойнага вызначэння тэрыторыі, на якой ОТГС будзе функцыянаваць. Пры гэтым на адпаведнай частцы адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінкі можа быць створаны толькі адзін ОТГС.
- Спрасціць працэдуру стварэння ОТГС. Пры гэтым рашэнне аб стварэнні ОТГС павінна прымацца на мясцовых сходах, правядзенне якіх павінна быць рэгламентавана адпаведным заканадаўчым актам.
- Даць ОТГС магчымасць фармавання ўласнага бюджэту. Калі ОТОС створаны ў форме юрыдычнай асобы, то фінансавыя рэсурсы акумулююцца на яе рахунках, а калі без юрыдычнай асобы – на карэспандэнцкіх рахунках мясцовай Управы. Пры гэтым ОТГС ажыццяўляюць сваю дзейнасць на некамерцыйнай аснове.
- Замацаваць падсправаздачнасць ОТГС у сваёй дзейнасці мясцоваму сходу і адпаведнай Радзе ў аб’ёме дэлегаваных паўнамоцтваў, фінансавых і іншых рэсурсаў. А таксама замацаваць абавязак органаў мясцовага самакіравання аказваць садзейнічанне ініцыятыўным групам грамадзян у падрыхтоўцы і правядзенні ўстаноўчых сходаў ОТГС і пошуку памяшкання для арганізацыі працы ОТГС.
Органы, якія прымаюць рашэнні
Нацыянальны сход Рэспублікі Беларусь
Урад Рэспублікі Беларусь
Мясцовыя прадстаўнічыя органы адміністрацыйна-тэрытарыяльных адзінак базавага ўзроўню.
Нарматыўна-прававыя акты
Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь
Закон “Аб мясцовым самакіраванні ў Рэспубліцы Беларусь”
Закон “Аб рэспубліканскіх і мясцовых сходах”
Прыкладнае Палажэнне аб органах тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання
