РэформыЗАКОН РЭСПУБЛІКІ БЕЛАРУСЬ АБ МЯСЦОВЫМ САМАКІРАВАННІ Ў РЭСПУБЛІЦЫ БЕЛАРУСЬ

 

ПРАЕКТ

ЗАКОН РЭСПУБЛІКІ БЕЛАРУСЬ

АБ МЯСЦОВЫМ САМАКІРАВАННІ Ў РЭСПУБЛІЦЫ БЕЛАРУСЬ

 

Арганізацыя, адказная за распрацоўку праекта рэформы: Рух “За Свабоду”.

 

Гэты Закон у адпаведнасці з Канстытуцыяй Рэспублікі Беларусь вызначае прававыя і арганізацыйныя асновы функцыянавання мясцовага самакіравання ў Рэспубліцы Беларусь.

 

ГЛАВА 1. АГУЛЬНЫЯ ПАЛАЖЭННІ

Артыкул 1. Мясцовае самакіраванне

1. Мясцовае самакіраванне складае адну з асноў канстытуцыйнага ладу Рэспублікі Беларусь, прызнаецца, гарантуецца і ажыццяўляецца на ўсёй тэрыторыі Рэспублікі Беларусь.
2. Мясцовае самакіраванне – форма ажыццяўлення народам сваёй улады, якая забяспечвае ў межах, устаноўленых Канстытуцыяй Рэспублікі Беларусь, гэтым Законам і іншымі заканадаўчымі актамі, самастойнае і пад сваю адказнасць рашэнне насельніцтвам непасрэдна і (або) праз органы мясцовага самакіравання пытанняў мясцовага значэння зыходзячы з інтарэсаў насельніцтва з улікам гістарычных і іншых мясцовых традыцый.

Артыкул 2. Права грамадзян на ўдзел у мясцовым самакіраванні

1. Грамадзяне Рэспублікі Беларусь рэалізуюць сваё права на ўдзел у мясцовым самакіраванні па прыналежнасці да адпаведных тэрытарыяльных супольнасцяў грамадзян (Грамад), як аб’яднанняў грамадзян па месцы пастаяннага пражывання ў межах адміністрацыйна-тэрытарыяльных адзінак згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльным ладам Рэспублікі Беларусь.
2. Грамадзяне маюць роўныя правы на ажыццяўленне мясцовага самакіравання незалежна ад полу, расы, нацыянальнасці, мовы, паходжання, маёмаснага і службовага становішча, адносін да рэлігіі, перакананняў, прыналежнасці да грамадскіх аб’яднанняў.

Артыкул 3. Асноўныя прынцыпы мясцовага самакіравання

Мясцовае самакіраванне ў Рэспубліцы Беларусь ажыццяўляецца на прынцыпах:

народаўладдзя;

законнасці;

галоснасці;

калегіяльнасці;

спалучэнні мясцовых і дзяржаўных інтарэсаў;

выбарнасці;

прававой, арганізацыйнай і матэрыяльна-фінансавай самастойнасці ў межах паўнамоцтваў, вызначаных гэтым і іншымі законамі;

падсправаздачнасці і адказнасці перад тэрытарыяльнымі супольнасцямі іх органаў і службовых асоб;

дзяржаўнай падтрымкі і гарантыі мясцовага самакіравання;

судовай абароны правоў мясцовага самакіравання.

Артыкул 4. Прававая аснова мясцовага самакіравання

Мясцовае самакіраванне арганізуецца і ажыццяўляецца на аснове Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь, гэтага Закона і іншых актаў заканадаўства, а таксама міжнародных дагавораў Рэспублікі Беларусь.

Артыкул 5. Сістэма і формы мясцовага самакіравання

1. Мясцовае самакіраванне ажыццяўляецца праз абіраныя прадстаўнічыя органы тэрытарыяльных супольнасцяў і непасрэдна, праз органы тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання, мясцовыя сходы, мясцовыя рэферэндумы, ініцыятывы грамадзян па прыняцці рашэнняў Радаў, грамадскія абмеркаванні, удзел грамадзян у фінансаванні і (або) кампенсацыі расходаў бюджэту на вызначаныя імі мэты і іншыя формы непасрэднага ўдзелу грамадзян у дзяржаўных і грамадскіх справах, якія вызначаюцца заканадаўствам.
2. Сістэма органаў мясцовага самакіравання складаецца з двух тэрытарыяльных узроўняў: базавага (мясцовага) – Грамада і рэгіянальнага – Павет.

Грамада з’яўляецца базавым суб’ектам мясцовага самакіравання, асноўным носьбітам яго функцый і паўнамоцтваў, фарміруецца па тэрытарыяльнай прыкмеце, можа быць сельскай, сельска-гарадской або гарадской і мае свае прадстаўнічыя і выканаўчыя органы.

Павет з’яўляецца аб’яднаннем па тэрытарыяльнай прыкмеце сельскіх, сельска-гарадскіх і гарадскіх Грамад, мае свае прадстаўнічыя і выканаўчыя органы.

Артыкул 6. Рады – прадстаўнічыя органы мясцовага самакіравання

1. Рады Грамадаў і Паветаў з’яўляюцца органамі мясцовага самакіравання, якія прадстаўляюць адпаведныя тэрытарыяльныя супольнасці і ажыццяўляюць ад іх імя і ў іх інтарэсах функцыі і паўнамоцтвы мясцовага самакіравання, вызначаныя Канстытуцыяй Рэспублікі Беларусь, гэтым і іншымі законамі.
2. Прадстаўнiчыя i выканаўчыя органы мясцовага самакіравання дзейнічаюць па прынцыпу размеркавання паўнамоцтваў у парадку і межах, вызначаных гэтым і іншымі законамі.
3. Парадак фарміравання і арганізацыя дзейнасці Радаў вызначаецца Канстытуцыяй Рэспублікі Беларусь, гэтым і іншымі законамі, а таксама статутамі тэрытарыяльных Грамадаў і Паветаў.
4. Рады Грамадаў і Паветаў з’яўляюцца юрыдычнымі асобамі.

Артыкул 7. Выканаўчыя органы мясцовага самакіравання

1. Выканаўчымі органамі Рады Грамады і Рады Павета з’яўляюцца створаныя пры іх адпаведныя Управы.
2. Управу ўзначальвае Старшыня, які выбіраецца на пасаду на аснове ўсеагульнага, роўнага, прамога выбарчага права шляхам тайнага галасавання (або Радай – на пераходны перыяд) тэрмінам на чатыры гады ў парадку, вызначаным законам, і ажыццяўляе свае паўнамоцтвы на пастаяннай аснове. Старшыня Управы не можа быць дэпутатам якой-небудзь Рады, сумяшчаць сваю службовую дзейнасць з іншай пасадай, у тым ліку на грамадскіх пачатках (акрамя выкладчыцкай, навуковай і творчай працы ў пазапрацоўны час), займацца прадпрымальніцкай дзейнасцю, атрымліваць ад гэтага прыбытак. На Старшыню Управы распаўсюджваюцца паўнамоцтвы і гарантыі дэпутатаў Радаў мясцовага самакіравання, прадугледжаныя законам аб статусе дэпутатаў Радаў мясцовага сааўпраўлення, калі іншае не ўстаноўлена законам.
3. Выканаўчыя органы Рады Грамады і Рады Павета ў сваёй дзейнасці падкантрольныя і падсправаздачныя адпаведным Радам.
4. Створаныя пры Радах Грамадаў і Паветаў Управы з’яўляюцца юрыдычнымі асобамі.

Артыкул 8. Формы добраахвотнага аб’яднання органаў мясцовага самакіравання

1. Органы мясцовага самакіравання ў мэтах больш эфектыўнага ажыццяўлення сваіх паўнамоцтваў, абароны правоў і інтарэсаў тэрытарыяльных грамад могуць аб’ядноўвацца ў асацыяцыі (саюзы) і іншыя формы добраахвотных аб’яднанняў, якія падлягаюць рэгістрацыі ў адпаведнасці з заканадаўствам у органах Міністэрства юстыцыі Рэспублікі Беларусь.
2. Органы мясцовага самакіравання і іх асацыяцыі могуць уваходзіць у адпаведныя міжнародныя асацыяцыі, іншыя добраахвотныя аб’яднанні органаў мясцовага самакіравання.
3. Асацыяцыям і іншым добраахвотным аб’яднанням органаў мясцовага самакіравання не могуць перадавацца паўнамоцтвы органаў мясцовага самакіравання.

Артыкул 9. Арганізацыйна-прававая, матэрыяльная і фінансавая асновы мясцовага самакіравання

1. Органы мясцовага самакіравання з’яўляюцца юрыдычнымі асобамі і надзяляюцца сапраўдным і іншымі законамі ўласнымі паўнамоцтвамі, у межах якіх дзейнічаюць самастойна і нясуць адказнасць за сваю дзейнасць у адпаведнасці з законам.
2. Органам мясцовага самакіравання законам могуць прадастаўляцца асобныя паўнамоцтвы органаў выканаўчай улады, у ажыццяўленні якіх яны падкантрольныя адпаведным органам выканаўчай улады.
3. Матэрыяльнай і фінансавай асновай мясцовага самакіравання з’яўляецца рухомая і нерухомая маёмасць, даходы мясцовых бюджэтаў, пазабюджэтныя мэтавыя (у тым ліку валютныя) і іншыя сродкі, зямля, прыродныя рэсурсы, якія знаходзяцца ў камунальнай уласнасці тэрытарыяльных грамад, а таксама аб’екты іх сумеснай уласнасці знаходзяцца ва ўпраўленні Радаў Паветаў.
4. Ад імя і ў інтарэсах тэрытарыяльных Грамадаў і Паветаў правы суб’екта камунальнай уласнасці ажыццяўляюць адпаведныя Рады.
5. Мясцовыя бюджэты самастойныя, яны не ўключаюцца ў Дзяржаўны бюджэт Рэспублікі Беларусь і іншыя мясцовыя бюджэты.
6. Органы мясцовага самакіравання з улікам мясцовых умоваў і асаблівасцей могуць пераразмяркоўваць паміж сабой на падставе дагавораў асобныя паўнамоцтвы і ўласныя бюджэтныя сродкі.
7. Рада Грамады або Павета можа надзяляць часткай сваіх паўнамоцтваў органы самаарганізацыі насельніцтва, перадаваць ім адпаведныя сродкі, а таксама матэрыяльна-тэхнічныя і іншыя рэсурсы, неабходныя для ажыццяўлення гэтых паўнамоцтваў, ажыццяўляе кантроль за іх выкананнем.
8. Рады мясцовага самакіравання маюць пячаткі з выявай Дзяржаўнага Герба Рэспублікі Беларусь і сваім найменнем, рахункі ва ўстановах банкаў Рэспублікі Беларусь.

Артыкул 10. Адносіны органаў мясцовага самакіравання з прадпрыемствамі, установамі і арганізацыямі, якія знаходзяцца ў камунальнай уласнасці адпаведных тэрытарыяльных грамадаў

Адносіны органаў мясцовага самакіравання з прадпрыемствамі, установамі і арганізацыямі, якія знаходзяцца ў камунальнай уласнасці адпаведных тэрытарыяльных грамадаў, будуюцца на прынцыпах іх падпарадкаванасці, падсправаздачнасці і падкантрольнасці органам мясцовага самакіравання.

Артыкул 11. Адносіны органаў мясцовага самакіравання з прадпрыемствамі, установамі і арганізацыямі, якія не знаходзяцца ў камунальнай уласнасці адпаведных тэрытарыяльных грамадаў

1. Адносіны органаў мясцовага самакіравання з прадпрыемствамі, установамі і арганізацыямі, якія не знаходзяцца ў камунальнай уласнасці адпаведных тэрытарыяльных грамадаў, будуюцца на дагаворнай і падатковай аснове і на прынцыпах падкантрольнасці ў межах паўнамоцтваў, прадастаўленых органам мясцовага самакіравання законам.
2. Па пытаннях, аднесеных да вядзення органаў мясцовага самакіравання, па іх патрабаванні прадпрыемствы, установы і арганізацыі, якія не знаходзяцца ў камунальнай уласнасці адпаведных тэрытарыяльных абшчын, прадастаўляюць адпаведную інфармацыю.
3. Органы мясцовага самакіравання могуць выступаць з ініцыятывай аб праверках, а таксама арганізоўваць правядзенне праверак на прадпрыемствах, ва ўстановах і арганізацыях, якія не знаходзяцца ў камунальнай уласнасці, па пытаннях ажыццяўлення дэлегаваных ім паўнамоцтваў органаў выканаўчай улады.

Артыкул 12. Статут тэрытарыяльнай Грамады, Павета

1. У мэтах уліку гістарычных, нацыянальна-культурных, сацыяльна-эканамічных і іншых асаблівасцей ажыццяўлення мясцовага самакіравання прадстаўнічы орган мясцовага самакіравання на аснове Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь і ў межах сапраўднага Закона прымае Статут тэрытарыяльнай Грамады, Павета.
2. Статут тэрытарыяльнай Грамады, Павета падлягае дзяржаўнай рэгістрацыі ў органах Міністэрства юстыцыі Рэспублікі Беларусь.
3. Падставай для адмовы ў дзяржаўнай рэгістрацыі Статута тэрытарыяльнай Грамады, Павета можа быць яго неадпаведнасць Канстытуцыі і законам Рэспублікі Беларусь. Адмова ў рэгістрацыі статута тэрытарыяльнай грамады можа быць абскарджана ў судовым парадку.

Артыкул 13. Дзяржаўны кантроль за дзейнасцю органаў і службовых асоб мясцовага самакіравання

Дзяржаўны кантроль за дзейнасцю органаў і службовых асоб мясцовага самакіравання можа ажыццяўляцца толькі на падставе, у межах паўнамоцтваў і спосабамі, прадугледжанымі Канстытуцыяй і законамі Рэспублікі Беларусь, і не павінен прыводзіць да ўмяшання органаў дзяржаўнай улады або іх службовых асоб у ажыццяўленне органамі мясцовага самакіравання прадстаўленых ім уласных паўнамоцтваў.

Артыкул 14. Абмежаванне правоў тэрытарыяльных грамадаў на мясцовае самакіраванне

Абмежаванне правоў тэрытарыяльных грамадаў на мясцовае самакіраванне згодна з Канстытуцыяй і законамі Рэспублікі Беларусь можа быць прыменена толькі ва ўмовах ваеннага або надзвычайнага становішча.

Артыкул 15. Сімволіка тэрытарыяльных грамадаў

1. Тэрытарыяльныя грамады могуць мець уласную сімволіку (герб, сцяг і да т.п.), якая адлюстроўвае іх гістарычныя, культурныя, сацыяльна-эканамічныя і іншыя мясцовыя асаблівасці і традыцыі.
2. З улікам прапаноў органаў мясцовага самакіравання Радай Павета можа быць зацверджана сімволіка адпаведнай адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінкі.
3. Змест, апісанне і парадак выкарыстання сімволікі тэрытарыяльных Грамадаў і Паветаў вызначаецца адпаведнай Радай мясцовага самакіравання згодна з законам.

Артыкул 16. Узняцце Дзяржаўнага Сцяга Рэспублікі Беларусь

На будынках, дзе працуюць Рады Грамадаў і Рады Паветаў, а таксама іх Управы, узнімаецца Дзяржаўны Сцяг Рэспублікі Беларусь і сцяг Грамады, Павета.

ГЛАВА 2. РАДЫ МЯСЦОВАГА САМАКІРАВАННЯ

Артыкул 17. Агульная кампетэнцыя Рады мясцовага самакіравання

1. Рады мясцовага самакіравання з’яўляюцца прадстаўнічымі органамі тэрытарыяльных грамадаў, якiя ствараюцца ва ўстаноўленым заканадаўствам парадку на тэрыторыі адпаведных адміністрацыйна-тэрытарыяльных адзінак, і асноўным звяном сістэмы мясцовага самакіравання.
2. Рады мясцовага самакіравання правамоцныя разглядаць і вырашаць пытанні, аднесеныя Канстытуцыяй Рэспублікі Беларусь, гэтым і іншымі законамі да іх вядзення і кампетэнцыі.
3. Рады мясцовага самакіравання падсправаздачныя ў сваёй дзейнасці грамадзянам, адказныя перад імі.

Артыкул 18. Абранне Радаў. Тэрмін паўнамоцтваў Радаў.

1. Рада выбіраецца грамадзянамі адпаведнай тэрытарыяльнай грамады на аснове ўсеагульнага, свабоднага, роўнага і прамога выбарчага права пры тайным галасаванні тэрмінам на чатыры гады ў парадку, устаноўленым Выбарчым Кодэксам Рэспублікі Беларусь.
2. Паўнамоцтвы Рады пачынаюцца з дня адкрыцця першай пасля выбараў сесіі Рады і захоўваюцца да адкрыцця першай сесіі Рады новага склікання, за выключэннем выпадкаў датэрміновага спынення паўнамоцтваў у адпаведнасці з заканадаўствам Рэспублікі Беларусь.

Артыкул 19. Дзейнасць Радаў мясцовага самакіравання

1. Рады ў сваёй дзейнасці па вырашэнню пытанняў мясцовага значэння зыходзяць з інтарэсаў грамадзян, прымаюць рашэнні ў рамках існуючых паўнамоцтваў і кампетэнцыі, удзельнічаюць у абмеркаванні пытанняў рэспубліканскага значэння, якія закранаюць інтарэсы адпаведнай тэрыторыі, уносяць па іх свае прапановы ў адпаведныя дзяржаўныя органы і іншыя арганізацыі.
2. Рада мясцовага самакіравання ажыццяўляе сваю дзейнасць у форме сесій і праз дзейнасць органаў Рады, а таксама шляхам рэалізацыі дэпутатамі Рады сваіх паўнамоцтваў, у тым ліку праз стварэнне і дзейнасць дэпутацкіх груп і іншых дэпутацкіх аб’яднанняў.
3. Пасяджэнні сесій Рады праводзяцца адкрыта і галосна.
4. Органамі Рады з’яўляюцца Старшыня Рады, Прэзідыум, пастаянныя і часовыя камісіі Рады. Рада утварае свае органы не пазней як у двухмесячны тэрмін з дня склікання першай сесіі, вызначае іх структуру і паўнамоцтвы, устанаўлівае расходы на іх змест у адпаведнасці з гэтым Законам і іншымі актамі заканадаўства.
5. Рада арганізуе сваю работу на аснове Рэгламенту, які зацвярджаецца Радай, у якім вызначаюцца парадак падрыхтоўкі, унясення і разгляду пытанняў на сесіях Рады і пасяджэннях яе органаў, галасавання па прымаемых рашэннях, фарміравання і дзейнасці камісій Рады, заслухоўвання справаздач аб іх працы, разгляду запытаў дэпутатаў Рады і вырашэння іншых пытанняў арганізацыі работы Рады і яе органаў, а таксама адказнасць дэпутатаў Рады за няўдзел у яе працы без уважлівых прычын.
6. Арганізацыйна-тэхнічнае і іншае забеспячэнне дзейнасці Рады і створаных ёю органаў ажыццяўляецца апаратам Рады і Управай за кошт сродкаў адпаведнага мясцовага бюджэту. Колькасны склад апарата Рады вызначаецца Радай.
7. Пытаннi, якiя закранаюць iнтарэсы сумежных тэрыторый, вырашаюцца адпаведнымi Радамі сумесна.

Артыкул 20. Старшыня Рады мясцовага самакіравання

1. Дзейнасцю Рады кіруе Старшыня Рады, падсправаздачны Радзе, якая яго выбрала.
2. Старшыня Рады выбіраецца з ліку дэпутатаў на сесіі адпаведнай Рады шляхам таемнага галасавання і выконвае свае абавязкі да адкрыцця першай сесіі Рады новага склікання.
3. Кандыдатуры на пасаду Старшыні Рады ўносяцца дэпутатамі адпаведнай Рады, у тым жа парадку ўносяцца прапановы аб датэрміновым спыненні паўнамоцтваў старшыні Рады.

Старшыня Рады лічыцца абраным, калі за яго кандыдатуру прагаласавала больш за палову ад колькасці абраных дэпутатаў адпаведнай Рады.

4. Старшыня Рады ў межах сваёй кампетэнцыi ў парадку, устаноўленым заканадаўствам:

4.1. узначальвае Раду, кіруе яе работай, забяспечвае ўзаемадзеянне з адпаведнай Управай;

4.2. прадстаўляе Раду ва ўзаемаадносінах з іншымі Радамі і дзяржаўнымі органамі, іншымі арганізацыямі і грамадзянамі;

4.3. зацвярджае штатны расклад адпаведнай Рады;

4.4. склікае сесіі Рады, арганізуе работу па падрыхтоўцы сесій Рады, вядзе пасяджэнні Рады;

4.5. арганізуе кантроль за выкананнем рашэнняў Рады;

4.6. назначае на пасады і вызваляе ад пасад работнікаў апарата Рады, заключае (працягвае, скасоўвае) з імі працоўныя дагаворы (кантракты), прымяняе да іх меры заахвочвання, дысцыплінарнага спагнання;

4.7. запрашае на пасяджэнні Рады прадстаўнікоў іншых Радаў, выканаўчых органаў, іншых арганізацый, органаў тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання, а таксама грамадзян;

4.8. накіроўвае на заключэнне пастаянных камісій праекты рашэнняў Радыы, дае даручэнні старшыням пастаянных камісій;

4.9. падпісвае рашэнні, пратаколы пасяджэнняў Рады, выдае распараджэнні;

4.10. арганізуе разгляд запытаў дэпутатаў Рады;

4.11. арганізуе работу Рады па разглядзе зваротаў грамадзян і юрыдычных асоб, вядзенню кнігі заўваг і прапаноў, ажыццяўленню адміністрацыйных працэдур. Пры неабходнасці ўносіць прапановы па такіх зваротах на разгляд сесіі Рады;

4.12. ажыццяўляе асабісты прыём грамадзян і прадстаўнікоў юрыдычных асоб;

4.13. дакладае Радзе аб стане спраў на адпаведнай тэрыторыі і па іншых пытаннях, аднесеных да яго кампетэнцыі, прадстаўляе сесіі Рады па меры неабходнасці, але не радзей як адзін раз у год справаздачы аб сваёй дзейнасці, а таксама інфармуе грамадзян аб стане спраў на адпаведнай тэрыторыі;

4.14. ажыццяўляе іншыя паўнамоцтвы, прадугледжаныя гэтым Законам і іншымі актамі заканадаўства.

Артыкул 21. Прэзідыум Рады

1. У склад Прэзідыума Рады ўваходзяць Старшыня Рады, яго намеснік (намеснікі), старшыні пастаянных камісій Рады. Па рашэнні Рады ў склад яе Прэзідыўма могуць уваходзіць іншыя дэпутаты Рады.
2. Пасяджэнні Прэзідыума Рады праводзяцца па меры неабходнасці, але не радзей як адзін раз у месяц.

Пасяджэнні Прэзідыума Рады склікаюцца і праводзяцца Старшынёй Рады, а ў выпадку яго адсутнасці – яго намеснікам. Пасяджэнне Прэзідыума Рады правамоцнае, калі на ім прысутнічае не менш як дзве трэці ад яе поўнага складу. Рашэнні Прэзідыума Рады прымаюцца простай большасцю галасоў ад яе поўнага складу тайным або адкрытым галасаваннем, у тым ліку паіменным, у парадку, устаноўленым рэгламентам Рады.

3. Прэзідыум Рады ў межах сваёй кампетэнцыі ў парадку, устаноўленым заканадаўствам і рэгламентам Рады:

3.1. арганізуе работу па падрыхтоўцы сесій Рады, паведамляе дэпутатам Рады і даводзіць да ведама грамадзян інфармацыю аб часе і месцы правядзення сесій Рады, а таксама аб пытаннях, якія ўносяцца на разгляд Рады, і прынятых па іх рашэннях;

3.2. забяспечвае кантроль за выкананнем рашэнняў Рады;

3.3. уносіць на разгляд Рады прапановы аб стварэнні пастаянных і часовых камісій Рады, каардынуе дзейнасць пастаянных і часовых камісій, дэпутацкіх груп і іншых дэпутацкіх аб’яднанняў;

3.4. аказвае садзейнічанне дэпутатам Рады ў ажыццяўленні імі дэпутацкай дзейнасці, уключаючы правядзенне імі асабістага прыёму грамадзян і прадстаўнікоў юрыдычных асоб, падрыхтоўку справаздач перад выбаршчыкамі, забяспечвае іх неабходнай інфармацыяй;

3.5. арганізуе ўзаемадзеянне Рады з іншымі Радамі і выканаўчымі органамі, іншымі арганізацыямі і органамі тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання;

3.6. забяспечвае галоснасць работы Рады;

3.7. арганізуе абмеркаванне грамадзянамі праектаў рашэнняў Рады, іншых важных пытанняў мясцовага значэння, забяспечвае шырокі ўдзел арганізацый і грамадзян у распрацоўцы, прыняцці і рэалізацыі рашэнняў Рады па пытаннях мясцовага значэння;

3.8. уносіць на разгляд сесій Рады пытанне аб датэрміновым спыненні паўнамоцтваў дэпутатаў Рады;

3.9. прымае да разгляду адрасаваныя яму запыты дэпутатаў Рады і дае на іх адказы ў парадку і тэрміны, усталяваныя заканадаўствам;

3.10. забяспечвае разгляд зваротаў грамадзян і юрыдычных асоб, якія паступілі ў Раду. Пры неабходнасці ўносіць прапановы па такіх зваротах на разгляд сесій Рады;

3.11. інфармуе Раду аб сваёй дзейнасці;

3.12. ажыццяўляе іншыя паўнамоцтвы, прадугледжаныя гэтым Законам і іншымі актамі заканадаўства.

Артыкул 22. Пастаянныя камісіі Рады

1. Для папярэдняга разгляду і падрыхтоўкі рашэнняў па пытаннях, якія адносяцца да вядзення Рады, а таксама арганізацыі і кантролю за выкананнем рашэнняў Рады на сесіях Рады з ліку дэпутатаў Рады абіраюцца пастаянныя камісіі Рады.
2. Парадак работы пастаянных камісій Рады вызначаецца Рэгламентам Рады.
3. Арганізуюць работу пастаянных камісій Старшыні, якія абіраюцца на сесіі Рады.
4. У пасяджэнні пастаяннай камісіі Рады могуць прымаць удзел з правам дарадчага голасу дэпутаты, якія ўваходзяць у склад іншых пастаянных камісій дадзенай Рады, запрошаныя старшынёй камісіі эксперты і іншыя спецыялісты, а таксама дэпутаты іншых Радаў мясцовага самакіравання пры прыняцці рашэння, якое закранае інтарэсы грамадзян, якія пражываюць на тэрыторыі адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінкі, у склад Рады якой абраныя гэтыя дэпутаты.
5. Рэкамендацыі, якія змяшчаюцца ў рашэннях пастаянных камісій Рады, падлягаюць разгляду адпаведнымі дзяржаўнымі органамі, іншымі арганізацыямі. Аб выніках разгляду такіх рэкамендацый і прынятых мерах паведамляецца пастаянным камісіям Рады ў месячны тэрмін.

Артыкул 23. Рашэнні Рады мясцовага самакіравання

1. Па пытаннях, разгледжаных на сесіях, Рада прымае рашэнні.
2. Рашэнні Рады прымаюцца на сесіі Рады простай большасцю галасоў ад колькасці выбраных дэпутатаў тайным або адкрытым галасаваннем, у тым ліку паіменным. Рашэнне аб самароспуску Рады прымаецца не менш як дзвюма трэцямі галасоў ад колькасці выбраных дэпутатаў. Форма галасавання вызначаецца ў парадку, устаноўленым Рэгламентам Рады.

Артыкул 24. Кампетэнцыя Рады Грамады

1. Рады Грамадаў правамоцныя разглядаць і вырашаць пытанні, аднесеныя Канстытуцыяй Рэспублікі Беларусь, гэтым і іншымі законамі да іх вядзення.
2. Выключна на Сесіях Радаў Грамадаў вырашаюцца наступныя пытанні:

1) абранне Старшыні Рады, яго намесніка (намеснікаў), і па яго прапанове Сакратара Рады, вызваленне іх ад пасады;

2) зацвярджэнне Рэгламенту Рады;

3) утварэнне і ліквідацыя Прэзідыума, фарміраванне пастаянных (часовых) і іншых камісій савета, зацвярджэнне і змена іх складу, абранне Старшыняў камісій;

4) адукацыя Управы (выбары Старшыні Управы – на пераходны перыяд), зацвярджэнне Палажэння аб Управе, вызначэнне па прапанове Старшыні Управы яе структуры і колькасці, расходаў на ўтрыманне, зацвярджэнне персанальнага складу, унясенне змяненняў у склад Управы і яе роспуск;

5) зацвярджэнне плана работы Рады і заслухоўванне справаздачы аб яго выкананні;

6) заснаванне сродкаў масавай інфармацыі адпаведнай Рады, прызначэнне і вызваленне іх кіраўнікоў;

7) заслухоўванне справаздачы Старшыні Управы аб дзейнасці выканаўчых органаў Рады, справаздач кіраўнікоў структурных падраздзяленняў Управы, вынясенне па іх рашэнняў;

8) прыняцце рашэння аб недаверы Старшыні Управы;

9) заслухоўванне справаздач пастаянных і часовых камісій і Старшыні Прэзідыума;

10) заслухоўванне паведамленняў дэпутатаў аб рабоце ў Радзе, выкананні імі даручэнняў Рады;

11) разгляд запытаў дэпутатаў, прыняцце рашэнняў па запытах;

12) прыняцце рашэнняў аб датэрміновым спыненні паўнамоцтваў дэпутата Рады ў парадку, устаноўленым законам;

13) адмена актаў выканаўчых органаў Рады, якія не адпавядаюць Канстытуцыі або законам Рэспублікі Беларусь, іншым актам заканадаўства, рашэнням адпаведнай Рады, прынятым у межах яе паўнамоцтваў;

14) прыняцце рашэння аб датэрміновым спыненні паўнамоцтваў Старшыні Управы, у выпадках, прадугледжаных гэтым Законам;

15) прыняцце рашэння аб правядзенні мясцовага рэферэндуму;

16) прыняцце ў адпаведнасці з заканадаўствам рашэнняў аб арганізацыі правядзення рэферэндумаў і выбараў органаў дзяржаўнай улады, мясцовага самакіравання і Старшыняў Упраў Грамады і Павета;

17) прыняцце рашэнняў аб надзяленні органаў самаарганізацыі насельніцтва асобнымі ўласнымі паўнамоцтвамі органаў мясцовага самакіравання, а таксама аб перадачы сродкаў, матэрыяльна-тэхнічных і іншых рэсурсаў, неабходных для іх ажыццяўлення;

18) прыняцце рашэнняў аб аб’яднанні ў асацыяцыі або ўступленні ў асацыяцыі, іншыя формы добраахвотных аб’яднанняў органаў мясцовага самакіравання і аб выхадзе з іх;

19) зацвярджэнне праграм сацыяльна-эканамічнага і культурнага развіцця адпаведных адміністрацыйна-тэрытарыяльных адзінак, мэтавых праграм па іншых пытаннях мясцовага самакіравання;

20) зацвярджэнне мясцовага бюджэту, унясенне змяненняў у яго; зацвярджэнне справаздачы аб выкананні адпаведнага бюджэту;

21) устанаўленне мясцовых падаткаў, збораў і памераў іх ставак у межах, вызначаных законам;

22) утварэнне пазабюджэтных мэтавых (у тым ліку валютных) сродкаў, зацвярджэнне палажэнняў аб гэтых сродках; зацвярджэнне справаздач аб выкарыстанні названых сродкаў;

23) прыняцце рашэнняў аб выпуску мясцовых пазык;

24) прыняцце рашэнняў аб атрыманні пазык з іншых мясцовых бюджэтаў і крыніц, а таксама аб перадачы сродкаў з адпаведнага мясцовага бюджэту;

25) прыняцце рашэнняў аб прадастаўленні ў адпаведнасці з дзеючым заканадаўствам ільгот па мясцовых падатках і зборах;

26) устанаўленне для прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый, якія адносяцца да камунальнай уласнасці адпаведных тэрытарыяльных грамадаў, памеру часткі прыбытку, што падлягае залічэнню ў мясцовы бюджэт;

27) прыняцце рашэнняў па адчужэнні ў адпаведнасці з законам камунальнай маёмасці; зацвярджэнне мясцовых праграм прыватызацыі, а таксама пераліку аб’ектаў камунальнай уласнасці, якія не падлягаюць прыватызацыі; вызначэнне мэтазгоднасці, парадку і ўмоў прыватызацыі аб’ектаў права камунальнай уласнасці; вырашэнне пытанняў аб набыцці ва ўстаноўленым законам парадку прыватызаванай маёмасці, аб уключэнні ў аб’екты камунальнай уласнасці маёмасці, адчужанай у працэсе прыватызацыі, дагавор куплі-продажу якой ва ўстаноўленым парадку скасаваны або прызнаны несапраўдным, аб стварэнні, ліквідацыі, рэарганізацыі і перапрафіляванні прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый камунальнай уласнасці адпаведнай тэрытарыяльнай грамады;

28) прыняцце рашэнняў аб перадачы іншым органам асобных паўнамоцтваў па кіраванні маёмасцю, якія адносяцца да камунальнай уласнасці адпаведнай тэрытарыяльнай грамады, вызначэнне межаў гэтых паўнамоцтваў і ўмоў іх ажыццяўлення;

29) стварэнне ў выпадку неабходнасці органаў і службаў для забеспячэння ажыццяўлення з іншымі суб’ектамі камунальнай уласнасці сумесных праектаў або сумеснага фінансавання (утрымання) камунальных прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый, вызначэнне паўнамоцтваў гэтых органаў (службаў);

30) вырашэнне ў адпаведнасці з заканадаўствам пытанняў аб стварэнні прадпрыемствамі камунальнай уласнасці сумесных прадпрыемстваў, у тым ліку з замежнымі інвестыцыямі;

31) рашэнне ў адпаведнасці з законам пытанняў рэгулявання зямельных адносін;

32) зацвярджэнне ў адпаведнасці з законам ставак зямельнага падатку, памераў платы за карыстанне прыроднымі рэсурсамі, якія знаходзяцца ва ўласнасці адпаведных тэрытарыяльных грамадаў;

33) рашэнне ў адпаведнасці з законам пытанняў аб прадастаўленні дазволу на спецыяльнае выкарыстанне прыродных рэсурсаў мясцовага значэння, а таксама аб адмене такога дазволу;

34) прыняцце рашэнняў аб арганізацыі тэрыторый і аб’ектаў прыродна-запаведнага фонду мясцовага значэння і іншых тэрыторый, якія падлягаюць асаблівай ахове; унясенне прапаноў у адпаведныя дзяржаўныя органы аб аб’яўленні прыродных і іншых аб’ектаў, якія маюць экалагічную, гістарычную, культурную або навуковую каштоўнасць, помнікамі прыроды, гісторыі або культуры, якія ахоўваюцца законам;

35) дача ў адпаведнасці з заканадаўствам згоды на размяшчэнне на тэрыторыі населеных пунктаў грамады новых аб’ектаў, сфера экалагічнага ўздзеяння дзейнасці якіх згодна з дзеючымі нарматывамі ўключае адпаведную тэрыторыю;

36) стварэнне ў адпаведнасці з законам міліцыі, якая ўтрымліваецца за кошт сродкаў адпаведнага мясцовага бюджэту; зацвярджэнне і вызваленне ад пасады кіраўнікоў і ўчастковых інспектараў гэтай міліцыі;

37) заслухоўванне паведамленняў кіраўнікоў органаў унутраных спраў аб іх дзейнасці па ахове грамадскага парадку на адпаведнай тэрыторыі, узняцце перад адпаведнымі органамі вышэйшага ўзроўню пытання аб вызваленні ад пасады кіраўнікоў гэтых органаў у выпадку прызнання іх дзейнасці нездавальняючай;

38) прыняцце рашэнняў па пытаннях адміністрацыйна-тэрытарыяльнага ўладкавання ў межах і парадку, вызначаных гэтым і іншымі законамі;

39) зацвярджэнне ва ўстаноўленым парадку мясцовых горадабудаўнічых праграм, генеральных планаў забудовы адпаведных населеных пунктаў, іншай горадабудаўнічай дакументацыі;

40) зацвярджэнне дагавораў, заключаных Старшынёй Управы па пытаннях, аднесеных да яго выключнай кампетэнцыі;

41) устанаўленне ў адпаведнасці з заканадаўствам правілаў па пытаннях добраўпарадкавання тэрыторыі населенага пункта, забеспячэнне ў ім чысціні і парадку, гандлю на рынках, захаванне цішыні ў грамадскіх месцах, за парушэнне якіх прадугледжана адміністрацыйная адказнасць;

42) прыняцце ў межах, вызначаных законам, рашэнняў па пытаннях барацьбы са стыхійнымі бедствамі, эпідэміямі, эпізаатыямі, за парушэнне якіх прадугледжана адміністрацыйная адказнасць;

43) прыняцце рашэнняў аб датэрміновым спыненні паўнамоцтваў органаў тэрытарыяльнай самаарганізацыі насельніцтва ў выпадках, прадугледжаных гэтым Законам;

44) зацвярджэнне і ўнясенні змяненняў у Статут тэрытарыяльнай Грамады, Павета;

45) зацвярджэнне ў адпаведнасці з законам Палажэння аб змесце, апісанні і парадку выкарыстання сімволікі тэрытарыяльнай грамады;

46) рашэнне ў адпаведнасці з законам пытання аб мове (мовах), якой карыстаюцца ў сваёй рабоце Рада, яе выканаўчы орган і якая выкарыстоўваецца ў афіцыйных аб’явах.

Артыкул 25. Паўнамоцтвы Управы Грамады (прадугледзець у Палажэнні аб Управе)

1. Паўнамоцтвы ў сферы сацыяльна-эканамічнага і культурнага развіцця, планавання і ўліку:

а) уласныя (самакіравальныя) паўнамоцтвы:

1) падрыхтоўка праграм сацыяльна-эканамічнага і культурнага развіцця тэрытарыяльнай грамады, праграм па іншых пытаннях самакіравання, прадстаўленне іх на зацвярджэнне Рады, арганізацыя іх выканання; прадстаўленне Радзе справаздач аб ходзе і выніках выканання гэтых праграм;

2) забеспячэнне збалансаванага эканамічнага і сацыяльнага развіцця адпаведнай тэрыторыі, эфектыўнага выкарыстання прыродных, працоўных і фінансавых рэсурсаў;

3) забеспячэнне складання балансаў фінансавых, працоўных рэсурсаў, грашовых даходаў і расходаў, неабходных для кіравання сацыяльна-эканамічным і культурным развіццём адпаведнай тэрыторыі, а таксама вызначэнне патрэбнасці ў мясцовых будаўнічых матэрыялах, паліве;

4) разгляд праектаў планаў прадпрыемстваў і арганізацый, якія адносяцца да камунальнай уласнасці адпаведных тэрытарыяльных грамадаў, унясенне ў іх заўваг і прапаноў, ажыццяўленне кантролю за іх выкананнем;

5) папярэдні разгляд планаў выкарыстання прыродных рэсурсаў мясцовага значэння на адпаведнай тэрыторыі, прапаноў па размяшчэнні, спецыялізацыі і развіцці прадпрыемстваў і арганізацый незалежна ад форм уласнасці, унясенне ў выпадку неабходнасці ў адпаведныя органы выканаўчай улады прапаноў па гэтых пытаннях;

6) прадстаўленне ў Рады Грамадаў і Паветаў неабходных паказчыкаў і ўнясенне прапаноў у праграмы сацыяльна-эканамічнага і культурнага развіцця адпаведна тэрытарыяльных Грамадаў і Паветаў, а таксама ў планы прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый незалежна ад форм уласнасці, размешчаных на адпаведнай тэрыторыі, па пытаннях, звязаных. з сацыяльна-эканамічным і культурным развіццём тэрыторыі, задавальненнем патрэб насельніцтва;

7) прыцягненне на дагаворных пачатках прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый незалежна ад форм уласнасці да ўдзелу ў комплексным сацыяльна-эканамічным развіцці населеных пунктаў, каардынацыя гэтай работы на адпаведнай тэрыторыі;

8) размяшчэнне на дагаворных пачатках заказаў на вытворчасць прадукцыі, выкананне работ (паслуг), неабходных для тэрытарыяльнай грамады, на прадпрыемствах, ва ўстановах і арганізацыях;

б) дэлегаваныя паўнамоцтвы:

1) разгляд і ўзгадненне планаў прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый, якія не адносяцца да камунальнай уласнасці адпаведных тэрытарыяльных грамадаў, ажыццяўленне якіх можа пацягнуць негатыўныя сацыяльныя, дэмаграфічныя, экалагічныя і іншыя наступствы, падрыхтоўка да іх заключэнняў і ўнясенне прапаноў у адпаведныя органы;

2) статыстычны ўлік грамадзян, якія пастаянна або часова пражываюць на адпаведнай тэрыторыі.

2. Паўнамоцтвы ў галіне бюджэту, фінансаў і коштаў:

а) уласныя (самакіравальныя) паўнамоцтвы:

1) складанне праекта мясцовага бюджэту, прадстаўленне яго на зацвярджэнне адпаведнай Рады, забеспячэнне выканання бюджэту; штоквартальнае прадстаўленне Радзе пісьмовых справаздач аб ходзе і выніках выканання бюджэту;

2) устанаўленне ў парадку і межах, вызначаных заканадаўствам, тарыфаў па аплаце бытавых, камунальных, транспартных і іншых паслуг, якія прадастаўляюцца прадпрыемствамі і арганізацыямі камунальнай уласнасці адпаведнай тэрытарыяльнай грамады; узгадненне ва ўстаноўленым парадку гэтых пытанняў з прадпрыемствамі, установамі і арганізацыямі, якія не адносяцца да камунальнай уласнасці;

3) устанаўленне па ўзгодненаму рашэнню адпаведных Радаў парадку выкарыстання сродкаў і іншай маёмасці, якія знаходзяцца ў агульнай уласнасці тэрытарыяльных грамадаў;

4) ажыццяўленне ва ўстаноўленым парадку фінансавання расходаў з мясцовага бюджэту;

5) прыцягненне на дагаворных пачатках сродкаў прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый незалежна ад форм уласнасці, размешчаных на адпаведнай тэрыторыі, і сродкаў насельніцтва, а таксама бюджэтных сродкаў на будаўніцтва, пашырэнне, рамонт і ўтрыманне на паявых пачатках аб’ектаў сацыяльнай і вытворчай інфраструктуры і на мерапрыемствы ао ахове навакольнага прыроднага асяроддзя;

6) аб’яднанне на дагаворных пачатках сродкаў адпаведнага мясцовага бюджэту і іншых мясцовых бюджэтаў для выканання сумесных праектаў або для сумеснага фінансавання камунальных прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый, вырашэнне іншых пытанняў, якія датычацца агульных інтарэсаў тэрытарыяльных грамадаў;

б) дэлегаваныя паўнамоцтвы:

1) ажыццяўленне ў адпаведнасці з законам кантролю за выкананнем абавязацельстваў па плацяжах у мясцовы бюджэт на прадпрыемствах і ў арганізацыях незалежна ад форм уласнасці;

2) ажыццяўленне ў адпаведнасці з законам кантролю за выкананнем цэн і тарыфаў;

3) садзейнічанне ажыццяўленню інвестыцыйнай дзейнасці на адпаведнай тэрыторыі.

3. Паўнамоцтвы па кіраванні камунальнай уласнасцю:

а) уласныя (самакіравальныя) паўнамоцтвы:

1) кіраванне ў межах, вызначаных Радай, маёмасцю, якая адносіцца да камунальнай уласнасці адпаведных тэрытарыяльных грамадаў;

2) устанаўленне парадку і ажыццяўленне кантролю за выкарыстаннем прыбыткаў прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый камунальнай уласнасці адпаведных тэрытарыяльных грамадаў;

3) заслухоўванне справаздач аб рабоце кіраўнікоў прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый камунальнай уласнасці адпаведных тэрытарыяльных грамадаў;

4) падрыхтоўка і ўнясенне на разгляд Рады прапаноў аб парадку і ўмовах адчужэння камунальнай маёмасці, праектаў мясцовых праграм прыватызацыі і пераліку аб’ектаў камунальнай уласнасці, якія не падлягаюць прыватызацыі; арганізацыя выканання гэтых праграм; прадстаўленне радзе пісьмовых справаздач аб ходзе і выніках адчужэння камунальнай маёмасці;

б) дэлегаванае паўнамоцтва:

узгадненне ва ўстаноўленым парадку кандыдатур для назначэння на пасаду кіраўнікоў прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый, размешчаных на адпаведнай тэрыторыі і якія знаходзяцца ў дзяржаўнай уласнасці.

4. Паўнамоцтвы ў галіне жыллёва-камунальнай гаспадаркі, бытавога, гандлёвага абслугоўвання, грамадскага харчавання, транспарту і сувязі:

а) уласныя (самакіравальныя) паўнамоцтвы:

1) кіраванне аб’ектамі жыллёва-камунальнай гаспадаркі, бытавога, гандлёвага абслугоўвання, транспарту і сувязі, якія знаходзяцца ў камунальнай уласнасці адпаведных тэрытарыяльных грамадаў, забеспячэнне іх належнага ўтрымання і эфектыўнай эксплуатацыі, неабходнага ўзроўню і якасці паслуг насельніцтву;

2) улік грамадзян, якія ў адпаведнасці з заканадаўствам маюць патрэбу ў паляпшэнні жыллёвых умоў; размеркаванне і прадастаўленне ў адпаведнасці з заканадаўствам жылля, якое адносіцца да камунальнай уласнасці; вырашэнне пытанняў аб выкарыстанні нежылых памяшканняў, будынкаў і збудаванняў, якія адносяцца да камунальнай уласнасці;

3) садзейнічанне пашырэнню жыллёвага будаўніцтва, прадастаўленне грамадзянам, якія маюць патрэбу ў жыллі, дапамогі ў будаўніцтве жылля, у атрыманні крэдытаў, у тым ліку льготных, і субсідый для будаўніцтва або набыцця жылля; прадастаўленне дапамогі ўладальнікам кватэр (дамоў) у іх абслугоўванні і рамонце; садзейнічанне стварэнню аб’яднанняў саўладальнікаў шматкватэрных дамоў, рэгістрацыя такіх аб’яднанняў;

4) рэгістрацыя жыллёва-будаўнічых і гаражных кааператываў; прыняцце рашэнняў аб арганізацыі стаянак аўтамабільнага транспарту, ажыццяўленне кантролю за іх дзейнасцю ў адпаведнасці з законам;

5) забеспячэнне сацыяльна-культурных устаноў, якія адносяцца да камунальнай уласнасці адпаведных тэрытарыяльных грамадаў, а таксама насельніцтва палівам, электраэнергіяй, газам і іншымі энерганосьбітамі; вырашэнне пытанняў водазабеспячэння, адводу і ачысткі сцёкавых вод; ажыццяўленне кантролю за якасцю пітной вады;

6) вырашэнне пытанняў збору, транспарціроўкі, утылізацыі і абясшкоджвання бытавых адходаў, абясшкоджвання і пахавання трупаў жывёл;

7) арганізацыя добраўпарадкавання населеных пунктаў, прыцягненне на дагаворных пачатках з гэтай мэтай сродкаў, працоўных і матэрыяльна-тэхнічных рэсурсаў прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый незалежна ад форм уласнасці, а таксама насельніцтва; ажыццяўленне кантролю за станам добраўпарадкавання вытворчых тэрыторый, арганізацыі азелянення, аховы зялёных насаджэнняў і вадаёмаў, стварэнне месцаў для адпачынку грамадзян;

8) арганізацыя мясцовых рынкаў, кірмашоў, садзейнічанне развіццю ўсіх форм гандлю;

9) устанаўленне зручнага для насельніцтва рэжыму работы прадпрыемстваў камунальнай гаспадаркі, гандлю і грамадскага харчавання, бытавога абслугоўвання, якія адносяцца да камунальнай уласнасці адпаведных тэрытарыяльных грамадаў;

10) зацвярджэнне маршрутаў і графікаў руху мясцовага пасажырскага транспарту незалежна ад форм уласнасці, узгадненне гэтых пытанняў адносна транзітнага пасажырскага транспарту ў выпадках, прадугледжаных заканадаўствам;

11) забеспячэнне ўтрымання ў належным стане могілак, іншых месцаў пахавання і іх аховы;

12) прыцягненне на дагаворных пачатках прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый, якія не адносяцца да камунальнай уласнасці адпаведных тэрытарыяльных грамадаў, да ўдзелу ў абслугоўванні насельніцтва сродкамі транспарту і сувязі;

13) дача дазволу ў парадку, устаноўленым заканадаўствам, на размяшчэнне рэкламы;

б) дэлегаваныя паўнамоцтвы:

1) ажыццяўленне мер па пашырэнні і ўдасканаленні сеткі прадпрыемстваў жыллёва-камунальнай гаспадаркі, гандлю, грамадскага харчавання, бытавога абслугоўвання, развіцця транспарту і сувязі;

2) ажыццяўленне ў адпаведнасці з заканадаўствам кантролю за належнай эксплуатацыяй і арганізацыяй абслугоўвання насельніцтва прадпрыемствамі жыллёва-камунальнай гаспадаркі, гандлю і грамадскага харчавання, бытавога абслугоўвання, транспарту, сувязі, за тэхнічным станам, выкарыстаннем і зместам іншых аб’ектаў нерухомай маёмасці ўсіх форм уласнасці; прыняцце рашэнняў аб адмене дадзенага імі дазволу на эксплуатацыю аб’ектаў у выпадку парушэння экалагічных, санітарных правіл, іншых патрабаванняў заканадаўства;

3) ажыццяўленне кантролю за выкананнем заканадаўства аб абароне правоў спажыўцоў;

4) устанаўленне па ўзгадненню з уладальнікамі зручнага для насельніцтва рэжыму работы размешчаных на адпаведнай тэрыторыі прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый сферы абслугоўвання незалежна ад форм уласнасці;

5) улік у адпаведнасці з законам жыллёвага фонду, ажыццяўленне кантролю за яго выкарыстаннем;

6) прадастаўленне ў адпаведнасці з законам грамадзянам, якія маюць патрэбу ў сацыяльнай абароне, бясплатнага жылля або за даступную для іх плату;

7) ажыццяўленне кантролю за станам кватэрнага ўліку і выкананнем жыллёвага заканадаўства на прадпрыемствах, ва ўстановах і арганізацыях, размешчаных на адпаведнай тэрыторыі, незалежна ад форм уласнасці;

8) выдача ордэраў на засяленне жылой плошчы ў дамах дзяржаўных і камунальных арганізацый;

9) улік нежылых памяшканняў на адпаведнай тэрыторыі незалежна ад форм уласнасці, унясенне прапаноў іх уладальнікам аб выкарыстанні такіх памяшканняў для задавальнення патрэб тэрытарыяльнай грамады;

10) улік і рэгістрацыя ў адпаведнасці з законам аб’ектаў нерухомай маёмасці незалежна ад форм уласнасці.

5. Паўнамоцтвы ў галіне будаўніцтва:

а) уласныя (самакіравальныя) паўнамоцтвы:

1) арганізацыя за кошт уласных сродкаў і на паявых пачатках будаўніцтва, рэканструкцыі і рамонту аб’ектаў камунальнай гаспадаркі і сацыяльна-культурнага прызначэння, жылых дамоў, а таксама дарог мясцовага значэння;

2) выкананне або дэлегаванне на конкурснай аснове генеральнай будаўнічай арганізацыі (падраднай арганізацыі) функцый заказчыка на будаўніцтва, рэканструкцыю і рамонт жылля, іншых аб’ектаў сацыяльнай і вытворчай інфраструктуры камунальнай уласнасці;

3) разгляд і ўнясенне ў адпаведныя органы выканаўчай улады прапаноў да планаў і праграм будаўніцтва і рэканструкцыі аб’ектаў на адпаведнай тэрыторыі;

4) прыцягненне на дагаворных пачатках прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый незалежна ад форм уласнасці да ўдзелу ў развіцці магутнасцей будаўнічай індустрыі і прамысловасці будаўнічых матэрыялаў, у стварэнні, развіцці і рэканструкцыі аб’ектаў інжынернага забеспячэння і транспартнага абслугоўвання;

5) вызначэнне ва ўстаноўленым заканадаўствам парадку ў адпаведнасці з рашэннямі Рады тэрыторыі, выбар, адабранне (выкуп) і прадастаўленне зямлі для горадабудаўнічых патрэб, вызначаных горадабудаўнічай дакументацыяй;

6) падрыхтоўка і прадстаўленне на зацвярджэнне Рады адпаведных мясцовых горадабудаўнічых праграм, генеральных планаў забудовы населеных пунктаў, іншай горадабудаўнічай дакументацыі;

7) устанаўленне на адпаведнай тэрыторыі рэжыму выкарыстання і забудовы зямель, на якіх прадугледжана перспектыўная горадабудаўнічая дзейнасць;

8) каардынацыя на адпаведнай тэрыторыі дзейнасці суб’ектаў горадабудаўніцтва па комплекснай забудове населеных пунктаў;

9) дача ў адпаведнасці з заканадаўствам дазволу на збудаванне аб’ектаў горадабудаўніцтва незалежна ад форм уласнасці;

б) дэлегаваныя паўнамоцтвы:

1) прыняцце ў эксплуатацыю завершаных будаўніцтвам аб’ектаў у парадку, устаноўленым заканадаўствам;

2) арганізацыя работы, звязанай са стварэннем і вядзеннем горадабудаўнічага кадастра населеных пунктаў;

3) ажыццяўленне ва ўстаноўленым парадку дзяржаўнага кантролю за выкананнем заканадаўства, зацверджанай горадабудаўнічай дакументацыі пры планаванні і забудове адпаведных тэрыторый; прыпыненне ў выпадках, прадугледжаных законам, будаўніцтва, якое праводзіцца з парушэннем горадабудаўнічай дакументацыі і праектаў асобных аб’ектаў, а таксама можа прычыніць урон навакольнаму прыроднаму асяроддзю;

4) ажыццяўленне кантролю за забеспячэннем надзейнасці і бяспекі будынкаў і збудаванняў незалежна ад форм уласнасці ў раёнах, схільных уздзеянню небяспечных прыродных і тэхнагенных з’яў і працэсаў;

5) арганізацыя аховы, рэстаўрацыі і выкарыстання помнікаў гісторыі і культуры, архітэктуры і горадабудаўніцтва, палацава-паркавых, паркавых і сядзібных комплексаў, прыродных запаведнікаў;

6) вырашэнне ў адпаведнасці з заканадаўствам спрэчак па пытаннях горадабудаўніцтва.

7) выдача забудоўшчыкам архітэктурна-планіровачных заданняў і тэхнічных умоў на праектаванне, будаўніцтва, рэканструкцыю будынкаў і збудаванняў, добраўпарадкаванне тэрыторый і дача дазволу на правядзенне гэтых работ.

6. Паўнамоцтвы ў сферы адукацыі, аховы здароўя, культуры, фізкультуры і спорту:

а) уласныя (самакіравальныя) паўнамоцтвы:

1) кіраванне ўстановамі адукацыі, аховы здароўя, культуры, фізкультуры і спорту, аздараўленчымі ўстановамі, якія належаць тэрытарыяльным грамадам або перададзенымі ім, маладзёжнымі падлеткавымі ўстановамі па месцы жыхарства, арганізацыя іх матэрыяльна-тэхнічнага і фінансавага забеспячэння;

2) забеспячэнне атрымання непаўналетнімі поўнай агульнай сярэдняй адукацыі; стварэнне неабходных умоў для выхавання дзяцей, моладзі, развіцця іх здольнасцей, працоўнага навучання, прафесійнай арыентацыі, прадукцыйнай працы навучэнцаў; садзейнічанне дзейнасці дашкольных і пазашкольных навучальна-выхаваўчых устаноў, дзіцячых, маладзёжных і навукова-асветніцкіх арганізацый;

3) стварэнне пры агульнаадукацыйных навучальных установах камунальнай уласнасці фонду агульнаабавязковага навучання за кошт сродкаў мясцовага бюджэту, прыцягнутых з гэтай мэтай на дагаворных пачатках сродкаў прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый незалежна ад форм уласнасці, а таксама сродкаў насельніцтва, іншых крыніц; кантроль за выкарыстаннем сродкаў гэтага фонду па прызначэнні;

4) забеспячэнне рэгулярнай бясплатнай падвозкі да месца вучобы і дадому школьнікаў;

5) вырашэнне пытанняў аб прадастаўленні прафесійным творчым работнікам на льготных умовах у карыстанне памяшканняў пад майстэрні, студыі і лабараторыі, неабходных для іх творчай дзейнасці;

6) арганізацыя медыцынскага абслугоўвання і харчавання ва ўстановах адукацыі, культуры, фізкультуры і спорту, аздараўленчых установах, якія належаць тэрытарыяльным грамадам або перададзеных ім;

7) стварэнне ўмоў для развіцця культуры, садзейнічанне адраджэнню цэнтраў традыцыйнай народнай творчасці, нацыянальна-культурных традыцый насельніцтва, мастацкіх промыслаў і рамёстваў;

8) садзейнічанне рабоце творчых саюзаў, нацыянальна-культурных таварыстваў, асацыяцый, іншых грамадскіх і непрыбытковых арганізацый, якія дзейнічаюць у сферы аховы здароўя, культуры, фізкультуры і спорту, работы з моладдзю;

9) стварэнне ўмоў для заняткаў фізічнай культурай і спортам па месцы жыхарства насельніцтва і ў месцах масавага адпачынку;

б) дэлегаваныя паўнамоцтвы:

1) забеспячэнне ў межах прадстаўленых паўнамоцтваў даступнасці і бясплатнасці адукацыі і медыцынскага абслугоўвання на адпаведнай тэрыторыі, магчымасці навучання ў школах на дзяржаўнай і роднай мове, вывучэнне роднай мовы ў дзяржаўных і камунальных навучальных установах або праз нацыянальна-культурныя таварыствы;

2) забеспячэнне ў адпаведнасці з законам развіцця ўсіх відаў адукацыі і медыцынскага абслугоўвання, развіцця і ўдасканалення сеткі адукацыйных і лячэбных устаноў усіх форм уласнасці, фізічнай культуры і спорту, вызначэнне патрэбнасці і фарміраванне заказаў на кадры для гэтых устаноў, заключэнне дагавораў на падрыхтоўку спецыялістаў, арганізацыя работы па ўдасканаленні кваліфікацыі кадраў;

3) забеспячэнне ў адпаведнасці з заканадаўствам ільготных катэгорый насельніцтва лекавымі сродкамі і вырабамі медыцынскага прызначэння;

4) арганізацыя ўліку дзяцей дашкольнага і школьнага ўзросту;

5) прадастаўленне дапамогі выпускнікам школ у працаўладкаванні;

6) забеспячэнне школьнікаў, якія навучаюцца ў дзяржаўных і камунальных навучальных установах, бясплатнымі падручнікамі, стварэнне ўмоў для самаадукацыі;

7) арганізацыя працы па папярэджанні бездагляднасці непаўналетніх;

8) рашэнне ў адпаведнасці з заканадаўствам пытанняў аб поўным дзяржаўным утрыманні дзяцей-сірот і дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў, у школах-інтэрнатах, дзіцячых дамах, у тым ліку сямейнага тыпу, прафесійна-тэхнічных установах адукацыі і змест за кошт дзяржавы асоб, якія маюць недахопы ў фізічным або разумовым развіцці і не могуць навучацца ў масавых навучальных установах, у спецыяльных навучальных установах, аб прадастаўленні грамадзянам ільгот на ўтрыманне дзяцей у школах-інтэрнатах, інтэрнатах пры школах, а таксама па аплаце харчавання дзяцей у школах (групах падоўжанага дня) ;

9) вырашэнне пытанняў аб прадастаўленні непаўналетнім, студэнтам, пенсіянерам і інвалідам права на бясплатнае і льготнае карыстанне аб’ектамі культуры, фізкультуры і спорту, а таксама вызначэнне парадку кампенсацыі гэтым установам кошту паслуг, прадастаўленых бясплатна або на льготных умовах;

10) забеспячэнне аховы помнікаў гісторыі і культуры, захаванне і выкарыстанне культурнага здабытку;

11) рэгістрацыя ў адпаведнасці з заканадаўствам статутаў (палажэнняў) размешчаных на адпаведнай тэрыторыі ўстаноў аховы здароўя, вучэбна-выхаваўчых, культурна-адукацыйных, фізкультурна-аздараўленчых устаноў незалежна ад форм уласнасці; унясенне прапаноў у адпаведныя органы аб ліцэнзаванні індывідуальнай прадпрымальніцкай дзейнасці ў сферы аховы здароўя.

6. Паўнамоцтвы ў сферы рэгулявання зямельных адносін і аховы навакольнага прыроднага асяроддзя:

а) уласныя (самакіравальныя) паўнамоцтвы:

1) падрыхтоўка і ўнясенне на разгляд Рады прапаноў па ўстанаўленні стаўкі зямельнага падатку, памераў платы за карыстанне прыроднымі рэсурсамі, канфіскацыі (выкупе), а таксама прадастаўленні пад забудову і для іншых патрэб зямель, якія знаходзяцца ва ўласнасці тэрытарыяльных грамадаў; вызначэнне ва ўстаноўленым парадку памераў кампенсацый прадпрыемствамі, установамі і арганізацыямі незалежна ад форм уласнасці за забруджванне навакольнага асяроддзя і іншую экалагічную шкоду; устанаўленне плацяжоў за карыстанне камунальнымі і санітарнымі сеткамі адпаведных населеных пунктаў;

2) падрыхтоўка і прадстаўленне на зацвярджэнне Рады праектаў мясцовых праграм аховы навакольнага асяроддзя, удзел у падрыхтоўцы агульнадзяржаўных і рэгіянальных праграм аховы навакольнага асяроддзя;

3) падрыхтоўка і ўнясенне на разгляд Рады прапаноў па прыняцці рашэнняў аб арганізацыі тэрыторый і аб’ектаў прыродна-запаведнага фонду мясцовага значэння і іншых тэрыторый, якія падлягаюць асаблівай ахове; унясенне прапаноў у адпаведныя дзяржаўныя органы аб аб’яўленні прыродных і іншых аб’ектаў, якія маюць экалагічную, гістарычную, культурную або навуковую каштоўнасць, помнікамі прыроды, гісторыі або культуры, якія ахоўваюцца законам;

4) спагнанне платы за зямлю;

б) дэлегаваныя паўнамоцтвы:

1) ажыццяўленне кантролю за выкананнем зямельнага і прыродаахоўнага заканадаўства, выкарыстаннем і аховай зямель, прыродных рэсурсаў агульнадзяржаўнага і мясцовага значэння, узнаўленнем лясоў;

2) рэгістрацыя суб’ектаў права ўласнасці на зямлю; рэгістрацыя права карыстання зямлёй і дагавораў на арэнду зямлі; выдача дакументаў, якія сведчаць права ўласнасці і права карыстання зямлёй;

3) арганізацыя і вядзенне зямельна-кадастравай дакументацыі;

4) узгадненне пытанняў аб дачы дазволу на спецыяльнае выкарыстанне прыродных рэсурсаў агульнадзяржаўнага значэння;

5) вырашэнне зямельных спрэчак у парадку, устаноўленым законам;

6) ажыццяўленне неабходных мер па ліквідацыі наступстваў экалагічных катастроф, стыхійных бедстваў, эпідэмій, эпізаатый, іншых надзвычайных сітуацый, інфармаванне аб іх насельніцтва, прыцягненне ва ўстаноўленым законам парадку да гэтых работ прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый, а таксама насельніцтва;

7) вызначэнне тэрыторыі для складзіравання, захоўвання або размяшчэння вытворчых, бытавых і іншых адходаў у адпаведнасці з заканадаўствам;

8) падрыхтоўка заключэнняў аб прадастаўленні або адабранні ва ўстаноўленым законам парадку зямельных участкаў, якая праводзіцца органамі выканаўчай улады і органамі мясцовага самакіравання;

9) узгадненне праектаў землеўпарадкавання;

10) ажыццяўленне кантролю за выкананнем праектаў і схем землеўпарадкавання, праектаў унутрыгаспадарчага землеўпарадкавання.

7. Паўнамоцтвы ў сферы сацыяльнай абароны насельніцтва:

а) уласныя (самакіравальныя) паўнамоцтвы:

1) устанаўленне за кошт уласных сродкаў і дабрачынных паступленняў дадатковых да ўстаноўленых заканадаўствам гарантый па сацыяльнай абароне насельніцтва;

2) рашэнне ў адпаведнасці з заканадаўствам пытанняў аб прадастаўленні дапамогі інвалідам, ветэранам вайны і працы, сем’ям загінуўшых (памерлых або прызнаных без вестак прапаўшымі) ваеннаслужачых, а таксама ваеннаслужачых, звольненых у запас (акрамя ваеннаслужачых тэрміновай службы) або адстаўку, інвалідам з дзяцінства, шматдзетным сем’ям у будаўніцтве індывідуальных жылых дамоў, правядзенні капітальнага рамонту жылля, у набыцці будаўнічых матэрыялаў; адвод названым асобам у першачарговым парадку зямельных участкаў для індывідуальнага будаўніцтва, садоўніцтва і агародніцтва;

3) арганізацыя для малазабяспечаных грамадзян старэчага ўзросту, інвалідаў дамоў-інтэрнатаў, бытавога абслугоўвання, продажу тавараў у спецыяльных магазінах і аддзелах па сацыяльна даступных цэнах, а таксама бясплатнага харчавання;

4) вырашэнне пытанняў аб прадастаўленні за кошт сродкаў мясцовых бюджэтаў рытуальных паслуг у сувязі з пахаваннем адзінокіх грамадзян, ветэранаў вайны і працы, а таксама іншых катэгорый малазабяспечаных грамадзян; прадастаўленне дапамогі на пахаванне грамадзян у іншых выпадках, прадугледжаных заканадаўствам;

б) дэлегаваныя паўнамоцтвы:

1) падрыхтоўка і прадстаўленне на зацвярджэнне Рады тэрытарыяльных праграм занятасці і мер па сацыяльнай абароне розных груп насельніцтва ад беспрацоўя, арганізацыя іх выканання; удзел у распрацоўцы тэрытарыяльных праграм занятасці насельніцтва, якія зацвярджаюцца адпаведнымі Радамі;

2) забеспячэнне ажыццяўлення прадугледжаных заканадаўствам мер па паляпшэнню жыллёвых і матэрыяльна-бытавых умоў інвалідаў, ветэранаў вайны і працы, грамадзян, рэабілітаваных як ахвяры палітычных рэпрэсій, ваеннаслужачых, а таксама ваеннаслужачых, звольненых у запас або адстаўку, сем’яў, якія страцілі карміцеля, шматдзетных сем’яў, грамадзян старэчага ўзросту, якія маюць патрэбу ў абслугоўванні дома, да ўладкавання ў дамы інвалідаў і грамадзян старэчага ўзросту, якія маюць патрэбу ў гэтым, дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў, на выхаванне ў сем’і грамадзян;

3) рашэнне ў адпаведнасці з заканадаўствам пытанняў аб прадастаўленні льгот і дапамог, звязаных з аховай мацярынства і дзяцінства;

4) рашэнне ва ўстаноўленым заканадаўствам парадку пытанняў апекі і папячыцельства;

5) прадастаўленне ў адпаведнасці з заканадаўствам аднаразовай дапамогі грамадзянам, якія пацярпелі ад стыхійнага бедства;

6) рашэнне ў адпаведнасці з заканадаўствам пытанняў аб прадастаўленні кампенсацый і льгот грамадзянам, якія пацярпелі ў выніку Чарнобыльскай катастрофы, у іншых выпадках, прадугледжаных заканадаўствам;

7) арганізацыя правядзення аплатных грамадскіх работ для асоб, зарэгістраваных як беспрацоўныя, а таксама навучэнскай і студэнцкай моладзі ў вольны ад заняткаў час на прадпрыемствах, ва ўстановах і арганізацыях, якія адносяцца да камунальнай уласнасці, а таксама па дагаворах – на прадпрыемствах, ва ўстановах і арганізацыях , якія адносяцца да іншых формаў уласнасці;

8) ажыццяўленне кантролю за забеспячэннем сацыяльнай абароны работнікаў, занятых на работах са шкоднымі ўмовамі працы на прадпрыемствах, ва ўстановах і арганізацыях, а таксама за якасцю правядзення атэстацыі працоўных месцаў, за ўмовамі працы і прадастаўленнем работнікам у адпаведнасці з заканадаўствам ільгот і кампенсацый за працу ва шкодных умовах;

9) удзел у вядзенні калектыўных перагавораў і заключэнні тэрытарыяльных тарыфных пагадненняў, вырашэнні калектыўных працоўных спрэчак (канфліктаў) адносна прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый, размешчаных на адпаведнай тэрыторыі; рэгістрацыя калектыўных дагавораў і пагадненняў, ажыццяўленне кантролю за іх выкананнем;

10) устанаўленне ў адпаведнасці з заканадаўствам памераў і парадку выплаты штомесячнай дапамогі асобам, якія ажыццяўляюць догляд адзінокіх грамадзян, якія па заключэнні медыцынскіх устаноў маюць патрэбу ў пастаянным староннім доглядзе;

11) ажыццяўленне кантролю за прадастаўленнем у адпаведнасці з законам прадпрыемствамі, установамі і арганізацыямі ўсіх форм уласнасці звестак аб наяўнасці свабодных працоўных месцаў (пасадаў); арганізацыя інфармавання насельніцтва аб патрэбнасці прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый усіх форм уласнасці ў работніках;

12) браніраванне ў парадку, устаноўленым законам, на прадпрыемствах, ва ўстановах і арганізацыях незалежна ад форм уласнасці працоўных месцаў, прызначаных для працаўладкавання асоб, якія ў адпаведнасці з заканадаўствам маюць патрэбу ў сацыяльнай абароне і не здольныя канкураваць на рынку працы, вызначэнне нарматываў такіх працоўных месцаў ; прыняцце рашэнняў аб стварэнні на прадпрыемствах, ва ўстановах і арганізацыях спецыяльных працоўных месцаў для асоб з абмежаванай працаздольнасцю, арганізацыя прафесійнай падрыхтоўкі гэтых асоб; узгадненне правядзення ліквідацыі такіх працоўных месцаў;

13) дзяржаўная рэгістрацыя мясцовых дабрачынных арганізацый і фондаў, іншых непрыбытковых арганізацый.

14) вырашэнне пытанняў аб прадастаўленні работнікам адукацыі, культуры, аховы здароўя, іншым катэгорыям грамадзян, якія працуюць у сельскай мясцовасці, устаноўленых заканадаўствам ільгот.

8. Паўнамоцтвы ў галіне знешнеэканамічнай дзейнасці:

а) уласныя (самакіравальныя) паўнамоцтвы:

1) заключэнне і забеспячэнне выканання ва ўстаноўленым заканадаўствам парадку дагавораў з замежнымі партнёрамі на набыццё і рэалізацыю прадукцыі, выкананне работ і прадастаўленне паслуг;

2) садзейнічанне знешнеэканамічным сувязям прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый, размешчаных на адпаведнай тэрыторыі, незалежна ад форм уласнасці;

3) садзейнічанне ў стварэнні на аснове заканадаўства сумесных з замежнымі партнёрамі прадпрыемстваў вытворчай і сацыяльнай інфраструктуры і іншых аб’ектаў; прыцягненне замежных інвестыцый для стварэння працоўных месцаў;

б) дэлегаваныя паўнамоцтвы:

1) арганізацыя і кантроль прыгранічнага і прыбярэжнага гандлю;

2) стварэнне ўмовы для належнага функцыянавання мытных органаў, садзейнічанне іх дзейнасці;

3) забеспячэнне на адпаведнай тэрыторыі ў межах прадстаўленых паўнамоцтваў рэалізацыі міжнародных абавязацельстваў Рэспублікі Беларусь.

9. Паўнамоцтвы ў галіне абароннай працы:

1) садзейнічанне арганізацыі прызыву грамадзян на тэрміновую ваенную і альтэрнатыўную (неваенную) службу, а таксама іх мабілізацыі, падрыхтоўцы моладзі да службы ва Узброеных Сілах Рэспублікі Беларусь, арганізацыі навучальных (праверачных) і спецыяльных ваенных збораў; забеспячэнне давядзення да прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый незалежна ад форм уласнасці, а таксама насельніцтва загада ваеннага камісара аб аб’яўленні мабілізацыі;

2) браніраванне працоўных месцаў для ваеннаабавязаных на прадпрыемствах, ва ўстановах і арганізацыях у адпаведнасці з заканадаўствам;

3) арганізацыя і ўдзел у ажыццяўленні мерапрыемстваў, звязаных з мабілізацыйнай падрыхтоўкай і грамадзянскай абаронай, на адпаведнай тэрыторыі;

4) вырашэнне ў адпаведнасці з заканадаўствам пытанняў, звязаных з прадастаўленнем воінскім часцям, установам, навучальным установам Узброеных Сіл Рэспублікі Беларусь службовых памяшканняў і жылой плошчы, іншых аб’ектаў, камунальна-бытавых паслуг; ажыццяўленне кантролю за іх выкарыстаннем, прадастаўленнем паслуг;

5) садзейнічанне арганізацыі вытворчасці і пастаўкам у войскі прадпрыемствамі і арганізацыямі, якія адносяцца да камунальнай уласнасці, замоўленай прадукцыі, паслуг, энергарэсурсаў;

6) ажыццяўленне мер па стварэнню належных умоў для функцыянавання пунктаў пропуску праз Дзяржаўную граніцу Рэспублікі Беларусь;

7) садзейнічанне памежным войскам у падтрыманні адпаведнага рэжыму на дзяржаўнай мяжы;

8) ажыццяўленне мерапрыемстваў па ваенна-патрыятычнаму выхаванню насельніцтва.

10. Паўнамоцтвы па вырашэнні пытанняў адміністрацыйна-тэрытарыяльнага ўладкавання:

1) падрыхтоўка і ўнясенне на разгляд Рады пытанняў аб найменні (перайменаванні) вуліц, завулкаў, праспектаў, плошчаў, паркаў, сквераў, мастоў і іншых збудаванняў, размешчаных на тэрыторыі адпаведнага населенага пункта;

2) падрыхтоўка і ўнясенне на разгляд Рады прапаноў па пытаннях адміністрацыйна-тэрытарыяльнага ўладкавання ў парадку і межах паўнамоцтваў, вызначаных законам.

11. Паўнамоцтвы па забеспячэнні законнасці, правапарадку, аховы правоў, свабод і законных інтарэсаў грамадзян:

а) уласныя (самакіравальныя) паўнамоцтвы:

1) падрыхтоўка і ўнясенне на разгляд Рады прапаноў па стварэнню ў адпаведнасці з законам міліцыі, якая утрымліваецца за кошт сродкаў мясцовага самакіравання, вырашэнне пытанняў аб колькасці работнікаў такой міліцыі, аб расходах на іх утрыманне, ажыццяўленне матэрыяльна-тэхнічнага забеспячэння іх дзейнасці, стварэнне для іх неабходных жыллёва-бытавых умоў;

2) садзейнічанне дзейнасці органаў суда, пракуратуры, юстыцыі, службы бяспекі, унутраных спраў і адвакатуры;

3) унясенне прадстаўленняў у адпаведныя органы аб прыцягненні да адказнасці службовых асоб, калі яны ігнаруюць законныя патрабаванні і рашэнні Радаў і іх выканаўчых органаў, прынятыя ў межах іх паўнамоцтваў;

4) зварот у суд аб прызнанні незаконнымі актаў органаў выканаўчай улады, іншых органаў мясцовага самакіравання, прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый, якія абмяжоўваюць правы тэрытарыяльнай грамады, а таксама паўнамоцтвы органаў і службовых асоб мясцовага самакіравання;

б) дэлегаваныя паўнамоцтвы:

1) забеспячэнне патрабаванняў заканадаўства аб разглядзе зваротаў грамадзян, ажыццяўленне кантролю за станам гэтай работы на прадпрыемствах, ва ўстановах і арганізацыях незалежна ад форм уласнасці;

2) прыняцце ў выпадку стыхійных бедстваў, экалагічных катастроф, эпідэмій, эпізаатый, пажараў, іншых надзвычайных сітуацый неабходных мер па забеспячэнні дзяржаўнага і грамадскага парадку, жыццядзейнасці прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый, выратаванні жыцця людзей, абароне іх здароўя, захаванні матэрыяльных каштоўнасцей;

3) вырашэнне ў адпаведнасці з законам пытанняў аб правядзенні сходаў, мітынгаў, маніфестацый і дэманстрацый, спартыўных, відовішчных і іншых масавых мерапрыемстваў; ажыццяўленне кантролю за забеспячэннем пры іх правядзенні грамадскага парадку;

4) разгляд спраў аб адміністрацыйных правапарушэннях, аднесеных законам да іх вядзення; утварэнне адміністрацыйных камісій і камісій па пытаннях барацьбы са злачыннасцю, накіраванне іх дзейнасці;

5) здзяйсненне натарыяльных дзеянняў па пытаннях, аднесеных законам да іх вядзення, рэгістрацыя актаў грамадзянскага стану;

6) ажыццяўленне ва ўстаноўленым парадку дзяржаўнай рэгістрацыі прадпрыемстваў і іншых суб’ектаў прадпрымальніцкай дзейнасці, размешчаных на адпаведнай тэрыторыі, а таксама палажэнняў аб арганізацыях арандатараў;

7) рэгістрацыя ва ўстаноўленым парадку мясцовых аб’яднанняў грамадзян, органаў тэрытарыяльнай самаарганізацыі насельніцтва, якія ствараюцца і дзейнічаюць у адпаведнасці з заканадаўствам.

8) утварэнне камісій па справах непаўналетніх і наглядальнай, накіраванне іх дзейнасці;

9) садзейнічанне органам унутраных спраў у забеспячэнні захавання правілаў пашпартнай сістэмы;

10) вырашэнне сумесна з адпаведнымі органамі Міністэрства ўнутраных спраў Рэспублікі Беларусь пытанняў аб стварэнні належных умоў для службы і адпачынку асабоваму складу органаў унутраных спраў.

12. Управы абшчын, акрамя паўнамоцтваў, прадугледжаных гэтым Законам, ажыццяўляюць і іншыя прадастаўленыя ім законам паўнамоцтвы.

Артыкул 26. Кампетэнцыя Рады Павета

Выключна на сесіях Рады Павета вырашаюцца наступныя пытанні:

1) абранне Старшыні Рады, намесніка(яў) Старшыні Рады, Сакратара Рады, вызваленне іх ад пасады;

2) утварэнне, выбранне і ліквідацыя пастаянных і іншых камісій Рады, змяненне іх складу, выбранне старшынь камісій; зацвярджэнне па прапанове старшыні Рады структуры апарату Рады, расходаў на яго ўтрыманне;

3) утварэнне Прэзідыума Рады, зацвярджэнне палажэння аб ім;

4) выбары Старшыні Управы Павета (на пераходны перыяд), зацвярджэнне па прапанове Старшыні Управы Павета структуры, колькасці і расходаў на ўтрыманне адпаведнай Управы;

5) зацвярджэнне Статута, унясенне змяненняў у Статут Павета;

6) зацвярджэнне Рэгламенту Рады; зацвярджэнне плана работы Рады, заслухоўванне справаздачы аб яго выкананні;

7) заснаванне сродкаў масавай інфармацыі адпаведнай Рады, прызначэнне і вызваленне іх кіраўнікоў;

8) заслухоўванне справаздач пастаянных камісій, кіраўнікоў органаў, якія Рада утварае, абірае і прызначае;

9) разгляд запытаў дэпутатаў, прыняцце рашэнняў па іх;

10) прыняцце рашэнняў аб датэрміновым спыненні паўнамоцтваў дэпутата Рады ў парадку, устаноўленым заканадаўствам;

11) вызначэнне ў адпаведнасці з законам колькаснага складу Рады;

12) прыняцце па прапанове тэрытарыяльных грамадаў рашэння аб правядзенні кансультатыўнага апытання па пытаннях, якія датычацца іх агульных інтарэсаў;

13) ажыццяўленне ў адпаведнасці з законам паўнамоцтваў па арганізацыі правядзення рэспубліканскіх рэферэндумаў і выбараў органаў дзяржаўнай улады і мясцовага самакіравання;

14) зацвярджэнне ў адпаведнасці з законам Палажэння аб змесце, вопісе і парадку выкарыстання сімволікі Павета;

15) прыняцце рашэнняў аб аб’яднанні ў асацыяцыі, уступленне ў асацыяцыі і іншыя формы добраахвотных аб’яднанняў органаў мясцовага самакіравання, якія прадстаўляюць агульныя інтарэсы тэрытарыяльных грамадаў, а таксама аб выхадзе з іх;

16) зацвярджэнне праграм сацыяльна-эканамічнага і культурнага развіцця адпаведнага Павета, мэтавых праграм па іншых пытаннях, заслухоўванне справаздач аб іх выкананні;

17) зацвярджэнне бюджэтаў Павета, унясенне змяненняў у іх, зацвярджэнне справаздач аб іх выкананні;

18) размеркаванне перададзеных з дзяржаўнага бюджэту сродкаў у выглядзе датацый, субвенцый паміж мясцовымі бюджэтамі;

19) рашэнне па даручэнні адпаведных Радаў пытанняў аб продажы, перадачы ў арэнду або пад залог аб’ектаў камунальнай уласнасці, якія забяспечваюць агульныя патрэбнасці тэрытарыяльных грамадаў і знаходзяцца ў кіраванні Паветаў, а таксама набыццё такіх аб’ектаў ва ўстаноўленым законам парадку;

20) рашэнне ва ўстаноўленым законам парадку пытанняў аб кіраванні аб’ектамі агульнай уласнасці тэрытарыяльных Грамадаў і Паветаў; прызначэнне і вызваленне іх кіраўнікоў;

21) рашэнне ў адпаведнасці з законам пытанняў рэгулявання зямельных адносін;

22) рашэнне ў адпаведнасці з законам пытанняў аб дачы дазволу на спецыяльнае выкарыстанне прыродных рэсурсаў павятовага значэння, а таксама аб адмене такога дазволу;

23) устанаўленне правіл карыстання водазаборнымі збудаваннямі, прызначанымі для задавальнення пітных, бытавых і іншых патрэб насельніцтва, зон санітарнай аховы крыніц водазабеспячэння, абмежавання або забароны выкарыстання прадпрыемствамі пітной вады ў прамысловых мэтах;

24) прыняцце рашэнняў аб арганізацыі тэрыторый і аб’ектаў прыродна-запаведнага фонду мясцовага значэння і іншых тэрыторый, якія падлягаюць асаблівай ахове; унясенне прапаноў у адпаведныя дзяржаўныя органы аб аб’яўленні прыродных і іншых аб’ектаў, якія маюць экалагічную, гістарычную, культурную або навуковую каштоўнасць, помнікамі гісторыі або культуры, якія ахоўваюцца законам;

25) прыняцце па прапанове адпаведных Радаў тэрытарыяльных супольнасцяў рашэнняў, звязаных са стварэннем спецыяльных свабодных і іншых зон, змяненнем у статусе гэтых зон, унясенне ў адпаведныя органы прапаноў па гэтых пытаннях;

26) прыняцце рашэнняў па пытаннях адміністрацыйна-тэрытарыяльнага ўладкавання ў межах і ў парадку, вызначаных законам;

27) прыняцце рашэнняў аб дэлегаванні мясцовым дзяржаўным адміністрацыям асобных паўнамоцтваў Рады Павета;

28) заслухоўванне справаздач старшыняў мясцовых дзяржаўных адміністрацый, іх намеснікаў, кіраўнікоў упраўленняў, аддзелаў і іншых структурных падраздзяленняў мясцовых дзяржаўных адміністрацый аб выкананні праграм сацыяльна-эканамічнага і культурнага развіцця, бюджэту, рашэнняў Рады па ўказаных пытаннях, а таксама аб ажыццяўленні мясцовымі дзяржаўнымі адміністрацыямі дэлегаваных ім Радай паўнамоцтваў;

29) прыняцце рашэння аб недаверы кіраўніку адпаведнай мясцовай дзяржаўнай адміністрацыі;

30) прыняцце рашэнняў аб звароце ў суд па спрэчных пытаннях, якія адносяцца да кампетэнцыі Рады Павета;

31) унясенне ў Кабінет Міністраў Рэспублікі Беларусь прапаноў адносна кіраўніка адпаведнай мясцовай дзяржаўнай адміністрацыі;

32) зацвярджэнне ў адпаведнасці з заканадаўствам правілаў забудовы і добраўпарадкавання населеных пунктаў Павета;

33) прыняцце ў межах, вызначаных законамі, рашэнняў па пытаннях барацьбы са стыхійнымі бедствамі, эпідэміямі, эпізаатыямі, якія прадугледжваюць за іх парушэнне адміністрацыйную адказнасць;

34) устанаўленне ў адпаведнасці з законам мясцовага збору за праезд па тэрыторыі пагранічных абласцей накіроўваючагася за мяжу аўтатранспарту, вызначэнне парадку яго выплаты;

35) прыняцце рашэнняў аб аднясенні лясоў да катэгорыі ахоўнасці, а таксама аб дзяленні лясоў па разрадах такс у выпадках і парадку, прадугледжаных законам.

2. Рады Павета могуць разглядаць і вырашаць на пленарных паседжаннях і іншыя пытанні, аднесеныя да іх вядзення гэтым і іншымі законамі.

ГЛАВА 3. ПАРАДАК ФАРМАВАННЯ РАДАЎ МЯСЦОВАГА САМАКІРАВАННЯ. ДЭПУТАТ РАДЫ

Артыкул 27. Фарміраванне Рады мясцовага самакіравання

1. Рады Грамадаў і Паветаў складаюцца з дэпутатаў, якія выбіраюцца насельніцтвам адпаведнай тэрыторыі на аснове ўсеагульнага, роўнага і прамога выбарчага права шляхам тайнага галасавання.
2. Парадак арганізацыі і правядзенні выбараў дэпутатаў вызначаецца законам.
3. Агульны склад Рады вызначаецца ў адпаведнасцi з Выбарчым Кодэксам Рэспублiкi Беларусь.
4. Рада лічыцца правамоцнай пры ўмове абрання не менш як двух трэціх дэпутатаў ад агульнага складу Рады.
5. У выпадку, калі ў Раду выбрана менш як дзве трэці яго складу, да выбрання неабходнай колькасці дэпутатаў прадаўжае ажыццяўляць паўнамоцтвы Рада папярэдняга склікання.
6. У выпадку датэрміновага спынення паўнамоцтваў некаторых дэпутатаў, у выніку чаго ў склад Рады ўваходзіць менш як дзве трэці дэпутатаў, да выбрання неабходнай колькасці дэпутатаў такая Рада лічыцца правамоцнай пры наяўнасці больш за палову дэпутатаў ад агульнага складу Рады.
7. Тэрмін паўнамоцтваў Рады – чатыры гады.

Артыкул 28. Дэпутат Рады мясцовага самакіравання

1. Паўнамоцтвы дэпутата пачынаюцца з моманту афіцыйнага абвяшчэння адпаведнай тэрытарыяльнай выбарчай камісіяй на сесіі Рады рашэння аб выніках выбараў і прызнанні паўнамоцтваў дэпутатаў і заканчваюцца ў дзень першай сесіі Рады новага склікання. Паўнамоцтвы дэпутата могуць быць спынены датэрмінова ў выпадках, прадугледжаных законам.
2. Дэпутат прадстаўляе інтарэсы ўсёй тэрытарыяльнай грамады, мае ўсю паўнату правоў, якія забяспечваюць яго актыўны ўдзел у дзейнасці Грамады і ўтвараемых ёю органаў, нясе абавязкі перад выбаршчыкамі, Радай і яе органамі, выконвае іх даручэнні. Дэпутат павінен уваходзіць у склад адной з пастаянных камісій Рады.
3. На час сесій, пасяджэнняў пастаянных камісій Рады, а таксама для ажыццяўлення дэпутацкіх паўнамоцтваў у іншых, прадугледжаных законам выпадках, дэпутат вызваляецца ад выканання вытворчых або службовых абавязкаў з кампенсацыяй яму сярэдняга заробку па асноўным месцы работы і іншых расходаў, звязаных з дэпутацкай дзейнасцю, за кошт адпаведнага мясцовага бюджэту.
4. Дэпутат абавязаны прымаць удзел у рабоце сесій Рады, пасяджэнняў пастаяннай і іншых камісій рады, у склад якіх ён выбраны.
5. У выпадку пропуску дэпутатам на працягу года больш за палову пасяджэнняў сесій Рады або пасяджэнняў пастаяннай камісіі, невыканання ім без уважлівых прычын рашэнняў і даручэнняў Рады і яе органаў адпаведная Рада можа звярнуцца да выбаршчыкаў з прапановай аб адкліканні такога дэпутата ва ўстаноўленым законам парадку.
6. Дэпутат мае права рашаючага голасу па ўсіх пытаннях, якія разглядаюцца на сесіях Рады, а таксама на пасяджэннях пастаяннай і іншых камісій Рады, у склад якіх ён выбраны.
7. Дэпутат мае права звярнуцца з запытам да кіраўнікоў Рады і яе органаў, Старшыні Управы, кіраўнікоў органаў, прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый незалежна ад форм уласнасці, размешчаных або зарэгістраваных на адпаведнай тэрыторыі па пытаннях, якія аднесены да вядзення Рады.
8. Орган або службовая асоба, да якіх звернуты запыт, абавязаны даць вусны або пісьмовы адказ на запыт на сесіі Рады ў тэрміны і ў парадку, устаноўленыя Радай у адпаведнасці з законам. Па выніках разгляду запыту Рада прымае рашэнне.
9. Прапановы і заўвагі, выказаныя дэпутатамі па сесіі Рады, або перададзеныя ў пісьмовай форме старшыні сесіі, разглядаюцца Радай або па яго даручэнню пастаяннымі камісіямі Рады або накіроўваюцца на разгляд падсправаздачным і падкантрольным ёй органам і службовым асобам, якія абавязаны разгледзець гэтыя прапановы і заўвагі у тэрміны, устаноўленыя Радай, і аб прынятых мерах паведаміць дэпутату і Радзе.
10. Дэпутат мае права знаёміцца ​​з якімі б там ні было афіцыйнымі дакументамі, якія захоўваюцца ў адпаведных органах мясцовага самакіравання, і рабіць выпіскі, капіраванне гэтых дакументаў.
11. Паўнамоцтвы дэпутатаў, парадак арганізацыі і гарантыі дэпутацкай дзейнасці вызначаюцца Канстытуцыяй Рэспублікі Беларусь, гэтым Законам, законам аб статуце дэпутата, іншымі законамі.

ГЛАВА 4. МАТЭРЫЯЛЬНАЯ І ФІНАНСАВАЯ АСНОВА МЯСЦОВАГА САМАКІРАВАННЯ

Артыкул 29. Камунальная ўласнасць

1. Тэрытарыяльным грамадам належыць права камунальнай уласнасці на рухомую і нерухомую маёмасць, даходы мясцовых бюджэтаў, іншыя сродкі, зямлю, прыродныя рэсурсы, прадпрыемствы, установы і арганізацыі, у тым ліку банкі, страхавыя таварыствы, а таксама пенсійныя фонды, долю ў маёмасці прадпрыемстваў, жыллёвы фонд, нежылыя памяшканні, установы культуры, адукацыі, спорту, аховы здароўя, навукі, сацыяльнага абслугоўвання, іншая маёмасць і маёмасныя правы, рухомыя і нерухомыя аб’екты, вызначаныя ў адпаведнасці з законам як аб’екты права камунальнай уласнасці, а таксама сродкі, атрыманыя ад іх адчужэння.
2. Падставай для атрымання права камунальнай уласнасці з’яўляецца перадача маёмасці тэрытарыяльным грамадам бязвыплатна дзяржавай, іншымі суб’ектамі права ўласнасці, а таксама маёмасных правоў, стварэнне, набыццё маёмасці органамі мясцовага самакіравання ў парадку, устаноўленым законам.
3. Тэрытарыяльныя грамады непасрэдна або праз органы мясцовага самакіравання могуць аб’ядноўваць на дагаворных пачатках на праве агульнай уласнасці аб’екты права камунальнай уласнасці, а таксама сродкі мясцовых бюджэтаў для выканання сумесных праектаў або для сумеснага фінансавання (утрымання) камунальных прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый і ствараць для гэтага адпаведныя органы і службы.
4. Рады Паветаў ад імя тэрытарыяльных грамадаў ажыццяўляюць кіраванне аб’ектамі іх сумеснай уласнасці, якія задавальняюць агульныя патрэбы тэрытарыяльных грамадаў.
5. Органы мясцовага самакіравання ад імя і ў інтарэсах тэрытарыяльных грамадаў у адпаведнасці з законам ажыццяўляюць правамоцтвы па валоданні, карыстанні і распараджэнні аб’ектамі права камунальнай уласнасці, у тым ліку выконваюць усе маёмасныя аперацыі, могуць перадаваць аб’екты права камунальнай уласнасці ў пастаяннае або часовае карыстанне юрыдычным і фізічным асобам, здаваць іх у арэнду, прадаваць і купляць, выкарыстоўваць у якасці залогу, вырашаць пытанні іх адчужэння, вызначаць у пагадненнях і дагаворах умовы выкарыстання і фінансавання аб’ектаў, якія прыватызуюцца і перадаюцца ў карыстанне і арэнду.
6. Мэтазгоднасць, парадак і ўмовы адчужэння аб’ектаў права камунальнай уласнасці вызначаюцца адпаведнай Радай. Даходы ад адчужэння аб’ектаў права камунальнай уласнасці залічваюцца ў адпаведныя мясцовыя бюджэты і накіроўваюцца на фінансаванне мерапрыемстваў, прадугледжаных бюджэтамі развіцця.
7. Маёмасныя аперацыі, якія ажыццяўляюцца органамі мясцовага самакіравання з аб’ектамі права камунальнай уласнасці, не павінны аслабляць эканамічныя асновы мясцовага самакіравання, памяншаць аб’ём і пагаршаць умовы прадастаўлення паслуг насельніцтву.
8. Права камунальнай уласнасці тэрытарыяльнай грамады абараняецца законам на роўных умовах з правамі ўласнасці іншых суб’ектаў. Аб’екты права камунальнай уласнасці не могуць быць канфіскаваны ў тэрытарыяльных абшчын і перададзены іншым суб’ектам права ўласнасці без згоды непасрэдна тэрытарыяльнай грамады або адпаведнага рашэння Рады або ўпаўнаважанага ёю органа, за выключэннем выпадкаў, прадугледжаных законам.
9. Рады Грамадаў маюць права:

1) уносіць прапановы аб перадачы або продажы ў камунальную ўласнасць адпаведных тэрытарыяльных грамадаў прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый, іх структурных падраздзяленняў і іншых аб’ектаў, якія належаць да дзяржаўнай і іншых форм уласнасці, калі яны маюць важнае значэнне для забеспячэння камунальна-бытавых і сацыяльна-культурных патрэб тэрытарыяльных грамадаў;

2) на пераважнае набыццё ў камунальную ўласнасць памяшканняў, збудаванняў, іншых аб’ектаў, размешчаных на адпаведнай тэрыторыі, калі яны могуць быць выкарыстаны для забеспячэння камунальна-бытавых і сацыяльна-культурных патрэб тэрытарыяльных грамадаў;

3) мець аб’екты камунальнай уласнасці за межамі адпаведных адміністрацыйна-тэрытарыяльных адзінак.

Артыкул 30. Мясцовыя бюджэты

1. Органы мясцовага самакіравання самастойна распрацоўваюць, зацвярджаюць і выконваюць адпаведныя мясцовыя бюджэты згодна з гэтым Законам і законам аб бюджэтнай сістэме.
2. Самастойнасць мясцовых бюджэтаў гарантуецца ўласнымі і замацаванымі за імі на стабільнай аснове законам агульнадзяржаўнымі даходамі, а таксама правам самастойна вызначаць кірункі выкарыстання сродкаў мясцовых бюджэтаў у адпаведнасці з законам.
3. Умяшанне дзяржаўных органаў у працэс складання, зацвярджэння і выканання мясцовых бюджэтаў не дапускаецца, за выключэннем выпадкаў, прадугледжаных гэтым і іншымі законамі.

Артыкул 31. Удзел дзяржавы ў фарміраванні даходаў мясцовых бюджэтаў

1. Дзяржава фінансава падтрымлівае мясцовае самакіраванне, прымае ўдзел у фарміраванні даходаў мясцовых бюджэтаў, ажыццяўляе кантроль за законным, мэтазгодным, эканомным, эфектыўным расходаваннем сродкаў і належным іх улікам. Яна гарантуе органам мясцовага самакіравання даходную базу, дастатковую для забеспячэння насельніцтва паслугамі на ўзроўні мінімальных сацыяльных патрэбнасцей.
2. Мінімальныя памеры мясцовых бюджэтаў вызначаюцца на аснове нарматываў бюджэтнай забяспечанасці на аднаго жыхара з улікам эканамічнага, сацыяльнага, прыроднага і экалагічнага стану адпаведных тэрыторый зыходзячы з узроўню мінімальных сацыяльных патрэбнасцей, устаноўленага законам.

Артыкул 32. Даходы мясцовых бюджэтаў

1. Даходы мясцовых бюджэтаў фарміруюцца за кошт уласных, вызначаных законам, крыніц і замацаваных ва ўстаноўленым законам парадку агульнадзяржаўных падаткаў, збораў і іншых абавязковых плацяжоў.
2. Парадак залічэння даходаў у мясцовыя бюджэты вызначаецца законам аб бюджэтнай сістэме і іншымі законамі.
3. У даходнай частцы мясцовага бюджэту асобна выдзяляюцца даходы, неабходныя для выканання ўласных паўнамоцтваў, і даходы, неабходныя для забеспячэння выканання дэлегаваных законам паўнамоцтваў органаў выканаўчай улады.
4. Мясцовы бюджэт падзяляецца на бягучы бюджэт і бюджэт развіцця. Даходы бюджэту развіцця фарміруюцца за кошт часткі падатковых паступленняў, сродкаў, прыцягнутых ад размяшчэння мясцовых пазык, а таксама інвестыцыйных субсідый з іншых бюджэтаў.
5. Сродкі дзяржаўнага бюджэту, якія перадаюцца ў выглядзе датацый, субвенцый, размяркоўваюцца Радамі Паветаў паміж бюджэтамі тэрытарыяльных грамадаў у памерах, неабходных для фарміравання даходных частак не ніжэй за мінімальныя памеры мясцовых бюджэтаў, вызначаных законам, а таксама выкарыстоўваюцца для фінансавання з абласнога бюджэту сумесных праектаў тэрытарыяльных грамадаў.

Артыкул 33. Выкарыстанне свабодных бюджэтных сродкаў

Даходы, дадаткова атрыманыя ў працэсе выканання мясцовых бюджэтаў, сумы перавышэння даходаў над расходамі, якія ўтварыліся ў выніку павелічэння паступленняў у бюджэт або эканоміі ў расходах, канфіскацыі не падлягаюць, акрамя выпадкаў, прадугледжаных законам. Рашэнне аб выкарыстанні такіх сродкаў прымаецца адпаведнай Радай.

Артыкул 34. Збалансаванне даходаў і расходаў мясцовых бюджэтаў

1. Мясцовыя бюджэты павінны быць дастатковымі для забеспячэння выканання органамі мясцовага самакіравання прадастаўленых ім законам паўнамоцтваў і забеспячэння насельніцтва паслугамі не ніжэйшымі за ўзровень мінімальных сацыяльных патрэбнасцей.
2. Пры забеспячэнні збалансавання даходаў і расходаў мясцовых бюджэтаў не ўлічваюцца свабодныя рэшткі бюджэтных сродкаў, парадак выкарыстання якіх прадугледжаны артыкулам 33 гэтага Закона.
3. У выпадку, калі вычарпаны магчымасці збалансавання даходаў і расходаў мясцовых бюджэтаў і пры гэтым не забяспечваецца пакрыццё расходаў, неабходных для ажыццяўлення органамі мясцовага самакіравання прадастаўленых ім законам паўнамоцтваў і забеспячэння насельніцтва паслугамі не ніжэй за ўзровень мінімальных сацыяльных патрэбнасцей, дзяржава забяспечвае збалансаванне мясцовых бюджэтаў шляхам перадачы неабходных сродкаў у адпаведныя мясцовыя бюджэты ў выглядзе датацый, субвенцый, субсідый у адпаведнасці з законам.

Артыкул 35. Мясцовыя падаткі і зборы

1. Органы мясцовага самакіравання ў адпаведнасці з законам могуць устанаўліваць мясцовыя падаткі і зборы. Мясцовыя падаткі і зборы залічваюцца ў адпаведныя мясцовыя бюджэты.
2. Па рашэнню сходу грамадзян па месцы іх жыхарства могуць уводзіцца мясцовыя зборы на прынцыпах добраахвотнага самаабкладання падаткам.

Артыкул 36. Удзел органаў мясцовага самакіравання ў фінансава-крэдытных адносінах

1. Рада або па яе рашэнню іншыя органы мясцовага самакіравання ў адпаведнасці з заканадаўствам могуць выпускаць мясцовыя пазыкі, латарэі і каштоўныя паперы, атрымліваць пазыкі з іншых бюджэтаў на пакрыццё часовых касавых разрываў з іх пагашэннем да канца бюджэтнага года, а таксама атрымліваць крэдыты ў банкаўскіх установах.
2. Органы мясцовага самакіравання могуць у межах заканадаўства ствараць камунальныя банкі і іншыя фінансава-крэдытныя ўстановы, выступаць гарантамі крэдытаў прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый, якія адносяцца да камунальнай уласнасці адпаведных тэрытарыяльных абшчын, размяшчаць прыналежныя ім сродкі ў банках іншых суб’ектаў права ўласнасці, атрымліваць працэнты ад іх даходаў у адпаведнасці з законам з залічэннем іх у даходную частку адпаведнага мясцовага бюджэту.

ГЛАВА 5. ТЭРЫТАРЫЯЛЬНАЕ ГРАМАДСКАЕ САМАКІРАВАННЕ

Артыкул 37. Тэрытарыяльнае грамадскае самакіраванне

1. Тэрытарыяльнае грамадскае самакіраванне – дзейнасць грамадзян на добраахвотнай аснове па месцы іх жыхарства на частцы тэрыторыі адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінкі (тэрыторыі мікрараёнаў, жыллёвых комплексаў, кварталаў, вуліц, двароў, аграгарадкоў, пасёлкаў, вёсак і інш.) у мэтах вырашэння пытанняў мясцовага значэння непасрэдна або праз органы тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання.

Органы тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання – арганізацыйная форма ажыццяўлення грамадзянамі тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання.

2. На адпаведнай частцы адміністратыўна-тэрытарыяльнай адзінкі можа быць створаны толькі адзін орган тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання.

Артыкул 38. Мэта, задачы тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання

1. Асноўная мэта тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання – развіццё і ажыццяўленне на адпаведнай частцы адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінкі ініцыятыў грамадзян па пытаннях мясцовага значэння.
2. Асноўнымі задачамі тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання з’яўляюцца:

2.1. садзейнічанне ў рэалізацыі правоў, свабод і законных інтарэсаў грамадзян;

2.2. аказанне дапамогі Управам, Радам у працы з грамадзянамі;

2.3. вывучэнне, аналіз і ўлік меркавання грамадзян па пытаннях эканамічнага і сацыяльнага развіцця, аховы навакольнага асяроддзя і рацыянальнага выкарыстання прыродных рэсурсаў;

2.4. прыцягненне грамадзян да вырашэння пытанняў паляпшэння захаванасці, эксплуатацыі, рамонту, добраўпарадкавання жылых дамоў і прыдамавых тэрыторый;

2.5. удзел у мерапрыемствах па сацыяльнай падтрымцы сем’яў і розных катэгорый грамадзян, якія маюць патрэбу ў такой падтрымцы (дзяцей, моладзі, пажылых людзей, інвалідаў і іншых);

2.6. садзейнічанне ў арганізацыі вольнага часу грамадзян;

2.7. удзел у арганізацыі працы з нядобранадзейнымі сем’ямі;

2.8. садзейнічанне дабрачыннасці;

2.9. садзейнічанне адраджэнню і захаванню культурных каштоўнасцей, нацыянальных звычаяў і традыцый, развіццю мастацкай і тэхнічнай творчасці;

2.10. садзейнічанне ўпаўнаважаным органам у ажыццяўленні дзейнасці па прафілактыцы правапарушэнняў;

2.11. садзейнічанне ў ажыццяўленні нарматворчай ініцыятывы грамадзян па пытаннях мясцовага значэння;

2.12. садзейнічанне ў вырашэнні іншых пытанняў мясцовага значэння.

Артыкул 39. Органы тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання

1. Орган тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання можа з’яўляцца калегіяльным органам або аднаасобным органам.
2. Калегіяльны орган тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання можа стварацца без утварэння юрыдычнай асобы або ў выглядзе юрыдычнай асобы.
3. Калегіяльны орган тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання, створаны ў выглядзе юрыдычнай асобы, з’яўляецца некамерцыйнай арганізацыяй.

Парадак стварэння, дзейнасці і спынення дзейнасці калегіяльнага органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання, створанага ў выглядзе юрыдычнай асобы, вызначаецца заканадаўствам аб юрыдычнай асобе адпаведнай арганізацыйна-прававой формы.

4. Калегіяльны орган тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання без утварэння юрыдычнай асобы ствараецца і дзейнічае ў адпаведнасці з гэтым Законам і палажэннем аб органе тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання, якое зацвярджаецца мясцовым сходам на аснове прыкладнага палажэння, якое зацвярджаецца Радай Павятовага ўзроўню з улікам патрабаванняў гэтага Закона.
5. Аднаасобны орган тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання (стараста, старэйшына і інш.) ствараецца і дзейнічае ў адпаведнасці з гэтым Законам і палажэннем, якое зацвярджаецца адпаведнай Радай на аснове прыкладнага палажэння, якое зацвярджаецца Радай Павятовага узроўню з улікам патрабаванняў гэтага Закона. Улік аднаасобных органаў тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання ажыццяўляецца адпаведнымі Управамі.
6. Орган тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання падсправаздачны ў сваёй дзейнасці мясцоваму сходу і адпаведнай Радзе.

Каардынацыю дзейнасці органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання ажыццяўляе адпаведная Рада.

Артыкул 40. Паўнамоцтвы мясцовага сходу па пытаннях стварэння і дзейнасці органаў тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання

1. У дачыненні да калегіяльнага органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання мясцовы сход:

1.1. прымае рашэнне аб стварэнні і скасаванні органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання;

1.2. зацвярджае палажэнне аб органе тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання і ўносіць у яго змяненні і (або) дапаўненні;

1.3. выбірае членаў органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання (з іх згоды) з ліку ўдзельнікаў мясцовага сходу і прымае рашэнне аб спыненні членства ў органе тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання. Парадак выбрання членаў органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання на мясцовым сходзе вызначаецца адпаведнай Радай з улікам палажэнняў Закона Рэспублікі Беларусь “Аб рэспубліканскіх і мясцовых сходах”;

1.4. вызначае арганізацыйную структуру органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання;

1.5. разглядае пытанні, якія адносяцца да кампетэнцыі органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання, і ўносіць па іх прапановы ў гэты орган тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання.

2. Рашэнні мясцовага сходу, прынятыя ў рамках яго паўнамоцтваў, з’яўляюцца абавязковымі для органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання.
3. Рашэнні мясцовага сходу, а таксама іншая інфармацыя аб дзейнасці органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання, якая з’явілася прадметам разгляду мясцовага сходу, даводзяцца да ўдзельнікаў мясцовага сходу, чальцоў органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання і іншых зацікаўленых асоб шляхам рассылання матэрыялаў у дзесяцідзённы тэрмін са дня правядзення адпаведнага мясцовага сходу.

Артыкул 41. Сяброўства ў калегіяльным органе тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання

1. Членамі калегіяльнага органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання могуць з’яўляцца грамадзяне, якія дасягнулі васемнаццацігадовага ўзросту, якія пастаянна пражываюць на частцы адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінкі, на якой ствараецца гэты орган тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання.
2. Кандыдаты ў члены калегіяльнага органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання могуць вылучацца грамадзянамі, а таксама Радамі і Управамі мясцовага самакіравання.
3. Члены калегіяльнага органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання абіраюцца адкрытым або таемным галасаваннем на мясцовым сходзе. Форма галасавання вызначаецца мясцовым сходам.

Тэрмін паўнамоцтваў чальцоў органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання не можа перавышаць тэрміна паўнамоцтваў Рады адпаведнай адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінкі.

4. У склад калегіяльнага органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання ўваходзяць старшыня, намеснік старшыні і іншыя члены органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання.
5. Кіраванне калегіяльным органам тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання ажыццяўляе старшыня органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання, а ў яго адсутнасць – намеснік старшыні органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання, якія выбіраюцца і вызваляюцца ад абавязкаў на пасяджэнні калегіяльнага органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання з ліку яго членаў па ўзгадненню з адпаведнай Радай.
6. Старшыня калегіяльнага органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання падсправаздачны па ўсіх пытаннях сваёй дзейнасці гэтаму органу тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання, мясцоваму сходу і адпаведнай Радзе.
7. Старшыня калегіяльнага органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання ажыццяўляе кіраўніцтва дзейнасцю органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання, забяспечвае выкананне органам тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання рашэнняў мясцовага сходу, нясе адказнасць за дзейнасць гэтага органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання.
8. Паўнамоцтвы старшыні, намесніка старшыні калегіяльнага органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання спыняюцца:

8.1. па рашэнню гэтага органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання, прынятаму ў тым ліку па прапанове адпаведнай Рады, членаў гэтага органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання, мясцовага сходу або грамадзян, якія пастаянна пражываюць на часткі адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінкі, на якой створаны гэты орган тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання, – у выпадку неналежнага выканання імі сваіх абавязкаў;

8.2. па ўласным жаданні – на падставе пісьмовай заявы;

8.3. у выпадку спынення членства ў гэтым органе тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання.

9. Члены калегіяльнага органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання маюць права:

9.1. у парадку, устаноўленым заканадаўствам і палажэннем аб гэтым органе тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання, удзельнічаць у кіраванні справамі органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання;

9.2. атрымліваць інфармацыю аб дзейнасці органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання.

10. Члены калегіяльнага органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання абавязаны выконваць патрабаванні палажэння аб гэтым органе тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання і рашэнні мясцовага сходу.
11. Сяброўства ў калегіяльным органе тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання спыняецца:

11.1. па рашэнню мясцовага сходу, калі член органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання сістэматычна без уважлівых прычын не выконвае ўскладзеныя на яго абавязкі;

11.2. па ўласным жаданні – на падставе пісьмовай заявы;

11.3. у выпадку заканчэння тэрміну паўнамоцтваў члена органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання;

11.4. у выпадку выезду члена органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання на месца жыхарства за межы часткі адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінкі, на якой створаны орган тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання;

11.5. у выпадку прызнання члена органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання недзеяздольным ва ўстаноўленым парадку;

11.6. у выпадку смерці члена органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання, прызнання яго адсутным без вестак або аб’яўлення памерлым.

Артыкул 43. Рэгістрацыя калегіяльнага органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання

1. Для рэгістрацыі калегіяльнага органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання на працягу месяца пасля яго заснавання ў адпаведную Раду падаюцца:

1.1. заяву, аформленую ў парадку, устаноўленым Радай;

1.2. палажэнне аб калегіяльным органе тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання;

1.3. пратакол мясцовага сходу, які змяшчае звесткі аб заснаванні органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання, зацвярджэнні палажэння аб ім і абранні яго членаў;

1.4. спіс удзельнікаў мясцовага сходу з указаннем прозвішча, уласнага імя, імя па бацьку, года нараджэння, грамадзянства, месца жыхарства;

1.5. спіс членаў органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання з указаннем прозвішча, уласнага імя, імя па бацьку, даты нараджэння, грамадзянства, месца жыхарства і нумара хатняга (мабільнага) тэлефона, месца працы (вучобы) і нумара працоўнага тэлефона, пасады ў органе тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання.

2. Рэгістрацыя калегіяльнага органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання ажыццяўляецца адпаведнай Радай на працягу дзесяці дзён пасля прадстаўлення дакументаў, указаных у пункце 1 гэтага артыкула.

Рада у пяцідзённы тэрмін пасля рэгістрацыі калегіяльнага органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання паведамляе аб гэтым старшыні органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання ў пісьмовай форме і выдае яму пасведчанне аб рэгістрацыі калегіяльнага органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання.

3. Падставамі для адмовы ў рэгістрацыі калегіяльнага органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання з’яўляюцца:

3.1. супярэчнасць палажэння аб органе тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання заканадаўству, прыкладнаму палажэнню аб калегіяльным органе тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання, зацверджаным Радай Павятовага ўзроўню;

3.2. неадпаведнасць мэты і задач дзейнасці органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання, указаных у палажэнні аб ім, мэце і задачам тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання, вызначаным артыкулам 26 гэтага Закона;

3.3. невыкананне норм прадстаўніцтва, а таксама невыкананне ўстаноўленага парадку вылучэння грамадзянамі ўпаўнаважаных для ўдзелу ў мясцовым сходзе, устаноўленага парадку ўдзелу грамадзян у такім сходзе, выбрання членаў органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання на мясцовым сходзе.

4. Калегіяльны орган тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання лічыцца створаным з дня яго рэгістрацыі.

Артыкул 44. Парадак дзейнасці органаў тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання

1. Пасяджэнні калегіяльнага органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання праводзяцца па меры неабходнасці, але не радзей за адзін раз у паўгоддзе.
2. Пасяджэнне калегіяльнага органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання правамоцнае, калі ў ім прымае ўдзел не менш як дзве трэці яго членаў.

Грамадзяне маюць права свабоднага доступу на пасяджэнні калегіяльнага органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання, удзелу ў яго рабоце з правам дарадчага голасу.

3. Рашэнне калегіяльнага органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання прымаецца адкрытым галасаваннем простай большасцю галасоў ад агульнай колькасці прысутных на пасяджэнні яго членаў.
4. Рашэнні органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання распаўсюджваюцца толькі на грамадзян, якія пастаянна пражываюць на частцы адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінкі, на якой створаны орган тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання, і выконваюцца грамадзянамі на добраахвотнай аснове.

Артыкул 45. Скасаванне калегіяльнага органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання

Калегіяльны орган тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання можа быць скасаваны па рашэнні:

мясцовага сходу;

Рады ў выпадку сістэматычнага або грубага парушэння ім патрабаванняў заканадаўства.

ГЛАВА 6. МЯСЦОВЫ СХОД, МЯСЦОВЫ РЭФЕРЭНДУМ І ІНШЫЯ ФОРМЫ МЯСЦОВАГА САМАКІРАВАННЯ

Артыкул 46. Мясцовы сход

1. Мясцовы сход – сумесная прысутнасць групы грамадзян, якія сабраліся для абмеркавання пытанняў дзяржаўнага і грамадскага жыцця рэспубліканскага або мясцовага значэння, асноўная форма непасрэднага ўдзелу грамадзян у кіраванні справамі грамадства і дзяржавы.
2. Парадак ініцыявання, склікання, правядзення мясцовых сходаў, а таксама іх кампетэнцыя вызначаюцца Законам Рэспублікі Беларусь “Аб рэспубліканскіх і мясцовых сходах” і гэтым Законам.

Артыкул 47. Мясцовы рэферэндум

1. Для вырашэння пытанняў, якія маюць важнейшае значэнне для насельніцтва адпаведных адміністрацыйна-тэрытарыяльных адзінак і аднесены да кампетэнцыі адпаведных Радаў мясцовага самакіравання, могуць праводзіцца мясцовыя рэферэндумы.
2. Парадак правядзення мясцовых рэферэндумаў, а таксама пералік пытанняў, якія не могуць быць вынесены на мясцовы рэферэндум, вызначаюцца законам.

Артыкул 48. Ініцыятыва грамадзян па прыняцці рашэнняў мясцовай Рады

1. Грамадзяне маюць права па пытаннях мясцовага значэння ва ўстаноўленым парадку ўносіць у Рады праекты рашэнняў або матываваныя прапановы аб неабходнасці прыняцця, змянення, дапаўнення, тлумачэння, прыпынення дзеяння, прызнання страціўшымі сілу, адмены рашэнняў Рады або іх асобных палажэнняў.
2. Праекты рашэнняў па пытаннях мясцовага значэння, унесеныя грамадзянамі ў Раду, падлягаюць абавязковаму разгляду на сесіі Рады з удзелам прадстаўнікоў грамадзян, а вынікі разгляду – апублікаванню ў мясцовых сродках масавай інфармацыі.

Артыкул 49. Удзел грамадзян у фінансаванні і (або) кампенсацыі расходаў бюджэту на вызначаныя імі мэты

1. Па рашэнню мясцовага сходу або органа тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання на адпаведнай тэрыторыі можа праводзіцца збор сродкаў на фінансаванне і (або) пакрыццё расходаў адпаведнага мясцовага бюджэту на мэты, вызначаныя мясцовым сходам або органам тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання (далей – сродкі самаабкладання).
2. Сродкі самаабкладання ўключаюцца ў адпаведны мясцовы бюджэт і выдаткоўваюцца выключна на мэты, вызначаныя мясцовым сходам ці органам тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання.
3. Мясцовы сход або орган тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання ўстанаўліваюць памеры адлічэнняў сродкаў самаабкладання, вызначаюць тэрміны іх выплаты з улікам патрабаванняў пункта 4 гэтага артыкула і катэгорыі грамадзян, якія ўдзельнічаюць у адлічэнні гэтых сродкаў, разглядаюць і зацвярджаюць справаздачу ўправы аб выкарыстанні сродкаў самаабкладання.
4. Адлічэнні сродкаў самаабкладання з’яўляюцца добраахвотнымі і робяцца грамадзянамі ў тэрміны, устаноўленыя мясцовым сходам або органам тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання. Прыём плацяжоў ажыццяўляецца адпаведнай Управай.
5. Управа забяспечвае правядзенне за кошт сродкаў самаабкладання мерапрыемстваў, вызначаных мясцовым сходам або органам тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання, і дае справаздачу аб расходаванні гэтых сродкаў перад мясцовым сходам або органам тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання.
6. Сродкі самаабкладання, якія не выкарыстаны ў бягучым фінансавым годзе, застаюцца на рахунку адпаведнага мясцовага бюджэту і выкарыстоўваюцца ў чарговым фінансавым годзе на гэтыя ж або іншыя мэты, вызначаныя мясцовым сходам або органам тэрытарыяльнага грамадскага самакіравання.

 

Артыкул 50. Грамадскія слуханні

1. Тэрытарыяльная грамада мае права праводзіць грамадскія слуханні – сустракацца з дэпутатамі адпаведнай Рады і службовымі асобамі мясцовага самакіравання, у час якіх члены тэрытарыяльнай абшчыны могуць заслухоўваць іх, узнімаць пытанні і ўносіць прапановы па пытаннях мясцовага значэння, якія адносяцца да вядзення мясцовага самакіравання.
2. Грамадскія слуханні праводзяцца не радзей як адзін раз у год або па меры неабходнасці.
3. Прапановы, якія ўносяцца па выніках грамадскіх слуханняў, падлягаюць абавязковаму разгляду органамі мясцовага самакіравання.
4. Парадак арганізацыі грамадскіх слуханняў вызначаецца Статутам тэрытарыяльнай грамады.

Артыкул 51. Іншыя формы ўдзелу грамадзян у дзяржаўных і грамадскіх справах

Нараўне з прадугледжанымі гэтым Законам формамі прамога ўдзелу грамадзян у дзяржаўных і грамадскіх справах мясцовае самакіраванне можа ажыццяўляцца і ў іншых формах, якія не супярэчаць заканадаўству.

ГЛАВА 7. ГАРАНТЫІ МЯСЦОВАГА САМАКІРАВАННЯ. АДКАЗНАСЦЬ ОРГАНАЎ І СЛУЖБОВЫХ АСОБ МЯСЦОВАГА САМАКІРАВАННЯ

Артыкул 52. Гарантыі мясцовага самакіравання, яго органаў і службовых асоб

1. Тэрытарыяльныя грамады, органы і службовыя асобы мясцовага самакіравання самастойна рэалізуюць прадастаўленыя ім паўнамоцтвы.
2. Органы дзяржаўнай выканаўчай улады, іх службовыя асобы не маюць права ўмешвацца ў законную дзейнасць органаў і службовых асоб мясцовага самакіравання, а таксама вырашаць пытанні, аднесеныя Канстытуцыяй Рэспублікі Беларусь, гэтым і іншымі законамі да паўнамоцтваў органаў і службовых асоб мясцовага самакіравання, акрамя выпадкаў выканання дэлегаваных ім Радамі мясцовага самакіравання паўнамоцтваў, і ў іншых выпадках, прадугледжаных законам.
3. Пры разглядзе дзяржаўнай адміністрацыяй пытанняў, якія закранаюць інтарэсы мясцовага самакіравання, яна павінна паведаміць аб гэтым адпаведным органам і службовым асобам мясцовага самакіравання.
4. Органы і службовыя асобы мясцовага самакіравання маюць права звяртацца ў суд адносна прызнання незаконнымі актаў мясцовых органаў выканаўчай улады, іншых органаў мясцовага самакіравання, прадпрыемстваў, устаноў і арганізацый, якія абмяжоўваюць правы тэрытарыяльных грамадаў, паўнамоцтвы органаў і службовых асоб мясцовага самакіравання.

Артыкул 53. Адказнасць органаў мясцовага самакіравання

1. Органы мясцовага самакіравання нясуць адказнасць за законнасць сваіх рашэнняў.
2. Шкода, нанесеная арганізацыям і грамадзянам у выніку неправамерных рашэнняў, дзеянняў (бяздзеяння) органаў мясцовага самакіравання, іх службовых асоб, падлягае кампенсацыі адпаведнай адміністрацыйна-тэрытарыяльнай адзінкай у парадку, прадугледжаным грамадзянскім заканадаўствам.

ГЛАВА 8. АСАБЛІВАСЦІ ПРЫМЯНЕННЯ ГЭТАГА ЗАКОНА Ў ПЕРАХОДНЫ ПЕРЫЯД

(прадугледзець)